Prof. Dr. F. Hümeyra YerlikayaAydemir

Prof. Dr. F. Hümeyra YerlikayaAydemir

Şeker Şekerdir

Yüksek fruktozlu mısır şurubu, glikoz-fruktoz şurubu, invertşeker şurubu, glikoz şurubu, nişasta bazlı şeker ve daha bir sürü şey. Bugün baktığımızda çay şekerinin dışında şeker birçok farklı formda karşımıza çıkmakta. Hangisi iyi? Hangisi daha kötü?

Şeker kamışı ve şeker pancarının işlenmesiyle elde edilen sakkaroz ya da diğer ismiyle sükroz veya hepimizin bildiği şekilde çay şekeri, 1:1 oranında fruktoza bağlı glikozdan oluşur. Şekerin bir diğer yaygın, kötü ün yapmış formu ise mısırdan elde edilen yüksek fruktozlu mısır şurubudur. Yüksek fruktozlu mısır şurubu, 1960'larda çay şekeriüretimindeki ciddi kıtlığı gidermek için sıvı bir tatlandırıcı olarak geliştirilmiştir. Yüksek fruktozlu mısır şurubu, mısır şurubundaki glikozun bir kısmının fruktozaizomerizasyonuyla yani kimyasal yöntemler ile işlenmesi ile üretilir. Yüksek fruktozlu mısır şurubunda, glikoz ve fruktozbirbirine bağlanmak yerine çözelti içinde (yalnız şeker molekülleri olarak) yüzerler ve değişen oranlarda fruktoziçerirler. En konsantre formu %90 fruktoz, en yaygın kullanılanı %55 fruktoz ve geri kalanında glikoz içerir. İnvertşeker de aynı mısır şurubu türleri gibi serbest halde yüzen glikoz ve fruktoz sıvı karışımdan oluşur ama burada kaynak mısır değil pancar şekeridir. Bazen mısır ve şeker pancarıyerine buğday, patates veya diğer bitkilerdeki nişasta da bu şuruplara kaynak olabilmekte ve ona göre de isimleri değişebilmektedir.

NORMAL ÇAY ŞEKERİ VARKEN NİYE YÜKSEK FRUKTOZLU MISIR ŞURUBU, GLİKOZ-FRUKTOZ ŞURUBU, İNVERT ŞEKER ŞURUBU VS. KULLANILIR Kİ?

Üretiminin ucuz olması ve benzer dozdaki çay şekerindenbiraz daha tatlı bir algıya sahip olmasının yanında yüksek fruktozlu mısır şurubu veya bu tarz içeriğe sahip sıvı tatlandırıcılar, sıvı olduğu için dağıtım araçlarından depolama ve karıştırma tanklarına pompalanabilir ve kullanımdan önce yalnızca basit bir seyreltme ile kullanılabilirler. Genellikle içecekler, unlu mamuller, konserve ve paketlenmiş gıdalar, çeşniler, reçeller, fast food ürünler ve hatta sağlıklı olduğunu düşündüğümüz granola ve yoğurtlar da bile kullanılırlar. Tatlı olarak kabul edilmeyen domates sosu veya ketçap gibi pek çok ürünlerde de büyük miktarlarda ilave edilirler.

YÜKSEK FRUKTOZLU MISIR ŞURUBU PARADOKSU

Yüksek fruktozlu mısır şurubunun tüketimine ilişkin farklı öneriler ışığında, hem beslenme camiasında hem de kamu politika yapıcıları arasında önemli tartışmalar ve kafa karışıklıkları mevcuttur. Yüksek kaliteli bilimsel çalışmalardan elde edilen verilerde de zıt sonuçlar görülmektedir.

Genel olarak, yüksek fruktozlu mısır şurubu veya bu tarz içeriğe sahip şurupların sağlık açısından durumu hakkında iki görüş mevcut. Birinci görüş, yüksek furuktozlu mısır şurubunun basit şeker bileşimi açısından hem şeker hem de bal ile neredeyse aynı olduğunu ifade etmekte. Bu görüşe sahip olanlar yüksek fruktozlu mısır şurubunun daha fazla işlendiğini, ancak kullandığımız şekerin de rafine edilmiş ve işlenmiş olduğunu ve dolayısıyla çok farklı olmadıklarını ileri sürmekte. Bu görüşe muhalifler ise mısır şurubunun yapay, doğal olmayan ve yüksek oranda işlenmiş olduğundan endişe duymakla beraber yüksek fruktozlu mısır şurubundaki fruktozun özellikle serbest formda yani glikoza bağlı halde olmadığından daha zararlı olabileceğini ifade etmekteler.

KİMSE KIZMASIN BEN GÖRÜŞÜMÜ YAZDIM

Şekerin kaynağı önemli! Yüksek fruktozlu mısır şurubu ve emsal şuruplar çay şekerinden daha iyi değil!! Özellikle bu şurupların içinde ne kadar fazla fruktoz varsa kötünün kötüsü!! NEDEN?

Az önce de ifade ettiğim gibi yüksek fruktozlu mısır şurubunun içindeki glikoz ve fruktoz birbirine bağlı değil, serbest haldeler ve bu çok daha kolay emildikleri anlamına gelir.

Glikozun taşınması ve metabolizması, insülin ile ve çeşitli mekanizmalar tarafından sıkı bir şekilde düzenlenir. Bu, hücrenin ihtiyacına ve kan şekeri seviyesine göre glikozun uygun şekilde kullanılmasını sağlar. İnsülin ile düzenlenme demek, gerektiğinde beyne yeterince yediğinize dair bir sinyal gönderme durumunuz var demektir. Glukozu alıp metabolizeetme veya taşıma için vücudumuz para öder. Kısaca enerji harcar.

Fruztoz ise daha kolay engelsiz ve masrafsız karaciğere ulaştırılıp metabolize edilir. Öte yandan fruktoz insülin tarafından üretilen tokluk sinyalini beyne göndermez. Birçok çalışmada saf fruktozla tatlandırılmış içecekleri içen kişilerin, saf glıkozlu içecekleri içenlere göre daha fazla açlık gösterme eğiliminde oldukları bulunmuştur. Yüksek fruktoz alımı karaciğer yağınında artmasına neden olur.

FRUKTOZ VE BAĞIRSAK SAĞLIĞI

Yüksek fruktozlu bir diyetin bağırsak mikrobiyotasıüzerindeki etkilerini gösteren kısıtlıda olsa yapılan bir çalışmada aynı fruktoz içeriğine sahip meyve, çay şekeri ve yüksek fruktozlu mısır şurubu tüketen kişilerin bağırsakları incelenmiş. Yararlı bakterilerin azalmasına ve bağırsak mikrobiyota profilinin kötülemesine en çok yüksek fruktozlumısır şurubu ile beslenenlerde rastlanmış. Meyve yiyen grupaynı fruktoz miktarını alsa da bağırsakları daha sağlıklı bulunmuş. Yani yüksek fruktoz içeriğine rağmen, meyve açısından zengin diyet, bağırsak mikrobiyota kompozisyonunu iyi bakterilere doğru kaydırır; bu da meyve ve sebzelerin lif içeriğine atfedilebilecek etkilerin hakim olduğunu ve mikrobiyota kompozisyonunu koruyucu bir şekilde etkileyerek aşırı fruktozun zararlı etkilerini etkisiz hale getirdiğini düşündürür.

ŞEKER ŞEKERDİR

Elbette altın kuralımız, herhangi bir besin aşırı miktarda tüketildiğinde ve vücudun metabolik kapasitesini aştığında istenmeyen sonuçlar ortaya çıkarır. Sonuçta, kalori söz konusu olduğunda şeker şekerdir, ancak vücudunuz bu farklı şekerleri metabolize ederken durum aynı değildir. Tabi ki bu küçük farklılıklar sonuçta büyük bir fark oluşturabilir. Şekerlerin sağlık üzerindeki etkilerine ilişkin bilimsel kanıtlar, tüketim için bir üst sınır belirlemek için yeterli değil. Gerçekten de, etkiler büyük ölçüde genel diyete ve enerji dengesine bağlıdır.

Eklenmiş ve doğal şekerle ilgili tüm bu gürültüye rağmen, şu anda sahip olduğumuz en iyi tavsiye, daha az şeker yemektir.En azından şekeri meyve şeklinde almak en iyi görünen profildir (tabi ki makul miktarlarda). Ben açıkçası hazır ambalajlı gıdalardaki şekerin türüne dikkat ediyorum, etiketleri mutlaka okuyorum. Mısır şurubu veya emsal şuruplar var ise ben almıyorum.

Önceki ve Sonraki Yazılar
Prof. Dr. F. Hümeyra YerlikayaAydemir Arşivi