Prediyabet (gizli şeker) genel olarak kan şekeri düzeylerinin normalin üzerinde ancak diyabet olma seviyesinin altında olması olarak tanımlanır. Prediyabetin genellikle herhangi bir belirti veya semptomu yoktur ve kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak genetiğin önemli bir rol oynadığı belirtilmektedir. Bununla beraber özellikle karın bölgesinde aşırı vücut yağı, hareketsizlik ve sağlıksız beslenme önemli risk faktörleridir. Açık olan şey, prediyabetli kişilerin artık vücudunda şekeri düzgün şekilde işleyemediğidir. Ve bu durum ile özellikle kalbe, kan damarlarına ve böbreklere uzun vadeli zararlar çoktan başlamış olabilmektedir.
Vücudunuzdaki şekerin çoğu yediğiniz yiyeceklerden gelir. Yiyecekler sindirildiğinde şeker kan dolaşımınıza girer. İnsülin şekerin hücrelerinize girmesine izin verir ve kanınızdaki şeker miktarını azaltır. Prediyabetiniz olduğunda bu süreç yavaş yavaş bozulmaya başlar. Sonuç olarak, hücrelerinizi beslemek yerine kan dolaşımınızda şeker birikir.
Prediyabet olup olmadığımı anlamak için bir test var mı?
Prediyabeti Tip 2 diyabet tanısı öncesinde bir uyarı işareti olarak düşünebiliriz. Ve elbette bazı testler ile prediyabet olup olmadığımızı anlayabiliriz. İlk olarak, 8 saat süren açlığın ardından kan örneğiniz alınarak açlık kan şekeri düzeyinize bakılabilir. Sağlıklı kişilerde bu testin sonucunun 100 mg/dL'nin altında olması beklenir. Eğer sonucunuz 100-125 mg/dL aralığın da ise prediyabet tanısı konulabilir. Bununla beraber, şeker yükleme testi yapılabilir. Bu test ile kişilere belirli düzeyde şeker içeren bir sıvı içirilerek 2 saat sonrası tokluk kan şekeri düzeylerine bakılır. Sonucunuz 140-199 mg/dL aralığında ise prediyabet teşhisi konulabilir. Son olarak, son üç aylık kan şekeri seyrini gösteren harika bir molekül HbA1C seviyenize bakılabilir. HbA1C test sonucunuz %5,7 ile %6,4 aralığın da ise prediyabet teşhisi konulur. Prediyabetin görülme sıklığı ve yaygınlığı hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde giderek artmaktadır. Prediyabetin artık bir salgın boyutunda olduğunu kabul edip, bu hastalığın gelecek nesiller üzerindeki yükünü sınırlamak için etkili önlemlerin alınmasının acil bir ihtiyaç olduğu bugün artık kabul edilmektedir.
ÇOCUĞUMUZ İÇİN BÜYÜK BİR RİSK
Yapılan çalışmalarda dünya çapında çocuklarda prediyabet yaygınlığında hızlı bir artış olduğu bildirilmektedir. Yetişkinlikteki çeşitli olumsuz sağlık etkileri çocukluktaki prediyabet ile ilişkilendirilmektedir. Çocukluk çağında diyabet tanısı almış 500 genç kişi 10 yıl boyunca izlenmiş ve 10 yılın sonunda çocukların yarısından fazlasında hipertansiyon, kan yağ seviyelerinde bozulma, göz rahatsızlıkları ve böbrek hastalığı olduğu bildirilmiştir. Bu korkunç tehdit göz önüne alındığında, risk altındaki çocukların erken tespit edilmesi zorunludur.
Risk altındaki çocuklar kimler?
Dokuz kilonun üzerinde doğum ağırlığı olan çocuklar, prediyabet veya Tip 2 diyabet hastası bir ebeveyne/kardeşe sahip olmak, hamilelik sırasında gebelik diyabeti olan annenin çocukları, obez çocuklar ve bunların dışında yüksek karbonhidratlı yani şekerli işlenmiş gıdaların sürekli ve aşırı tüketimi.
Neyse ki, yiyecek seçimlerini yönetmek ve fiziksel aktiviteyi artırmak gibi yaşam tarzındaki değişiklikler kan şekeri seviyelerinin normale dönmesine yardımcı olabilir. Yüksek lif, tam tahıl, yağsız protein ve sağlıklı yağlara (zeytin yağı) ağırlık veren Akdeniz diyeti prediyabetli insanlar için altın standart olarak görülmektedir. Vücut, tam tahıllı ve yüksek lifli gıdaları yavaş yavaş sindirir ve bu tarz besinlerin içindeki şekerler yavaş yavaş kan dolaşımına girer. Bu da insanların kan şekeri düzeylerini kontrol etmelerine yardımcı olur. Öğünlere ve atıştırmalıklara protein eklemek kişinin kendisini tok hissetmesine yardımcı olur ve karbonhidratların kan dolaşımınıza geçiş hızını yavaşlatır. Protein olarak balık, yumurta, süt, yağsız et, fasulye ve mercimek tercih edilebilir. Kan şekerinizi sabit tutmak söz konusu olduğunda yeterli uyumanın da çok etkili olduğu artık kesinlik kazanmıştır. Yapılan çalışmalarda uyku yoksunluğunun insanların şekerli yiyeceklere olan isteğini artırdığı gösterilmiştir. Şekerli içecekleri, kekleri, kurabiyeleri ve atıştırmalıkları sınırlandırarak ilave şekerin aşırı alımından kaçınmak ve beyaz ekmek, beyaz pirinç ve beyaz makarna gibi rafine karbonhidratlı gıdaların porsiyon boyutlarını sınırlandırmakta bu noktada çok önemlidir.
BÜYÜK İMTİHAN; BAYRAM İKRAMLIKLARI
Birkaç gün sonra ramazan bayramını kutlayacağız. Hepimizin bayramı şimdiden mübarek olsun. Bayram ile birlikte misafirlerimize coşkulu ikramlarımız elbette olacak. Örneğin 4 dilim baklava ile birlikte bir bardak kendi ellerimizle yaptığımız meyve suyu. Bir bardak meyve suyu yaklaşık 20 gram ve iki küçük dilim baklava yaklaşık 60 gr şeker içermektedir. Size sunulan bu ikram yaklaşık olarak toplam 140 gr şeker içerir. Normalde sağlıklı bir kişi için günlük 25 gr şeker tüketiminin üstüne çıkmaması tavsiye edilir. Yalnızca bir bayram ziyaretinde bize bu şekilde sunulan ikram ile neredeyse 5 gün boyunca önerilen şeker miktarının tamamını almış oluyoruz. Evet burdan bakınca bu durum hepimiz için büyük imtihan ve prediyebet konusuna bu paragrafta hiç girmeyeceğim bile…
