Sosyal Güvenlik 1952 yılında Uluslararası çalışma konferansında kabul edilmiş olup Asgari normlarına ilişkin 102 sayılı sözleşme ile hastalık, işsizlik, yaşlılık, iş kazası meslek hastalığı analık sakatlık ölüm, aile ödenekleri sosyal güvenlik sistemlerinin kapsamına alacağı riskler olarak belirlenmiştir. Ülkemiz bu 102 sayılı sözleşmeyi model olarak kabul edip 29 07 1971 yılında 1451 sayılı kanunla kabul etmiştir. Anayasamızın 60, maddesinde de “Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar” hükmü ile yerini bulmuştur. Çağdaş dünyada bütün ülkeler sosyal güvenliğin devletler için bir kamu görevi kişiler içinse bir hak olarak tanımlamışlardır.
Günümüz insanında özellikle bizim insanımızda daha çok gelir elde etme, kural ve emirlere riayet etmeme ve kendi işimizin patronu olma meyili oldukça fazladır. Bu meyanda şirket ortaklarının sigortalılığı konusu biraz karışık olmakla birlikte konuya aşağıda bir parça değinilecektir.
Anonim Şirket Ortaklarında Sigortalılığı
Anonim Şirket kurucu ortakları ile yönetim kurulunda olan ortakları 1.10.2008 tarihinden önce sigortalılık bakımından 1479 Sayılı Bağ-Kur Kanununa tabi olup bu kanun kapsamında zorunlu sigortalı sayılmaktaydılar. 1.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4. Maddesinin (b) bendi ile anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının bu faaliyetlerinden dolayı sigortalı (Bağ-kur sigortalısı) olacakları belirtilmiştir. Kurucu ortaklar ya da yönetim kurulunda olmayan anonim şirket ortakları ise zorunlu sigortalılık kapsamında değerlendirilmemiştir.
Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının sigortalılıkları, yönetim kuruluna seçildikleri tarih itibariyle başlar. Bu bildirim şirket yetkililerince, ortağın yönetim kurulu üyeliğine seçildiği tarihten itibaren en geç on beş gün içinde yapılır.
Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının sigortalılıkları bu görevlerinin bittiği tarihte sona erer, bu tarih şirket yetkililerince veya sigortalılarca en geç on gün içinde işten ayrılış bildirgesiyle Kuruma bildirilir.
5510 Sayılı kanunun Geçici 22. maddesi ile anonim şirket kurucu ortağı olup Bağ-Kur (4-b) kapsamında sigortalı olan ve bu kapsamında kalmak isteyenler için 1.04.2009 tarihine kadar süre tanınmış, bu tarihe kadar kuruma yazılı olarak başvuranların sigortalılıkları sürdürülmüştür. Başvuru yapmayan anonim şirket kurucu ortaklarının ise bu sigortalılıklarına 1.10.2008 tarihi itibariyle son verilmiştir
Yönetim Kurulu Üyesinin Ortağı Olduğu Şirketten Sigortalı Olarak Bildirimi
Yönetim kurulunda olan anonim şirket ortağının kendi şirketindeki sigortalılık durumunu 1.10.2008 tarihinden öncesi ve 1.10.2008 tarihinden sonrası olarak ayrı ayrı değerlendirmek gerekir.
Ekim 2008 Tarihinden Sonra Kendi Şirketinden 4/a (SSK) Sigortalılığını Devam Ettirme Şartları
1.10.2008 tarihinden önce başlanmış ise, (kazanılmış hakların korunması açısından) şu 3 hususun birlikte olması koşuluyla;
- Kişinin söz konusu şirkette hizmet akdi kapsamına girecek şekilde üçüncü bir kişinin yapması gereken işi yapıyor olması.
2- Kişinin söz konusu şirkette önce SSK sigortalılığının başlamış olması, o şirkete daha sonra ortak olmuş olması ve aynı SSK şirket ortaklığından sonra da devam etmiş olması, yani kişinin SSK kapsamında sigortalı olarak bildirildiği şirkete daha sonra ortak olmuş olması ve her ikisinin de 1 Ekim 2008 tarihinden önce gerçekleşmiş olması,
3- Kişinin söz konusu şirketten 4/a (SSK) kapsamındaki sigortalılığının sigortalı bildiriminin 1 Ekim 2008 tarihinden sonra da kesintisiz devam etmesi, yani sigorta çıkışının verilmemiş olması,
01.10.2008 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 5510 Sayılı Kanunun 53. maddesine göre; kanunun 4. Maddesi (b) bendi (Bağ-kur) kapsamında zorunlu sigortalı olarak sayılanlar, kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden dolayı, hizmet akdi ile (4-a kapsamında) sigortalı bildirilemezler.
Bu açıklamaya göre 1.10.2008 tarihinden sonra ilk defa veya yeniden yönetim kurulu üyesi olan anonim şirket ortakları zorunlu olarak kanunun 4. Maddesi (b) bendi kapsamında sigortalı olacakları için bu işyerlerinden kanunun 4. Maddesi (a) bendi kapsamında (Ssk sigortalısı olarak) bildirilmeleri mümkün değildir..
Bağ-Kur Sigortalısı Olması Gerekmeyen Şirket Ortakları İçin Herhangi Bir Engel Yok
Kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden / şirketlerden 4/a (SSK) kapsamında sigortalı olma yasağı sadece 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı sayılan şirket ortakları için geçerlidir. Örneğin, anonim şirketlerin kurucu ortağı ve yönetim kurulu üyesi olmayan ortakları 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı sayılmadığından yasak kapsamına girmemektedirler. Bunlar ortağı oldukları anonim şirkete ait işyerinde hizmet akdine istinaden çalışmaları halinde 4/a (SSK) kapsamında sigortalı olabilirler, buna engel bir durum yoktur.
(Devam edecek…)
