Kötü niyet tazminatı, haksız fesihlerde ve Yargıtay kararlarında çerçevesi çizilen kötü niyetli fesih hallerinde işçiye verilen bir tazminat hakkıdır.

• Bu tazminat, belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışanlara verilmiş bir haktır.

• Sadece, işverenin işçiye yaptığı fesihlerde söz konusu olmaktadır.

• İşçinin yaptığı fesihlerde, işveren tazminat isteyemez.

• Mevsimlik olarak çalışan işçiler için de şartların oluşması halinde tazminat söz konusu olabilir.

• Tüm bunların yanı sıra, işverenin yaptığı fesih, hem usulsüz hem de kötü niyetli olması durumunda işçi hem ihbar hem de kötü niyet tazminatına hak kazanabilir.

• Tazminatı talebinde kötü niyetin ispat koşulu işçiye aittir.

Hangi Durumlar Kötü Niyetli Fesih Sayılır ?

İş Kanunu ve Yargıtay Kararları ışığında aşağıdaki durumlar Kötü niyetli fesih olarak örneklenmiştir.

İş Kanunu Md.17 ‘e Göre, İşçinin Aşağıdaki Durumlar Nedeniyle İşten Çıkarılması

• Sendikaya üye olması veya sendikal faaliyette bulunması nedeniyle,

• Şikâyet hakkını kullanması nedeniyle,

• Yasalardan doğan temel hak ve özgürlükleri, siyasi görüşü, milliyeti nedeniyle,

• Sosyal güvenlik mevzuatından doğan bir alacağını istemesi nedeniyle işten çıkarılması.

Yargıtay Kararlarına Göre İşçinin Aşağıdaki Durumlarda İşten Çıkarılması

• İhbar süresine ait dönem içinde doğacak haklardan işçiyi yararlandırmamak için işten çıkarma,

• işverenin, yasal olmayan bir talebini geri çeviren işçinin işten çıkarılması,

• Kanundan doğan bir hakkını kullanan işçinin bundan dolayı işten çıkarma,

• Çok sayıda işçi çıkarılıp yerine başka işçilerin alınması,

• İşçinin işvereni bölge çalışma müdürlüğü veya adli mercilere şikayet etmesi veya işverene karşı dava açması,

• Kadın işçinin sırf hamileliği dolayısıyla rapor alması nedenleriyle işten çıkarılması.

Kötü Niyet Tazminatı Alma Şartları

Bildirimsiz Fesihlerde,

• Belirsiz süreli iş sözleşmesi olması,

• İşverenin, işçinin sözleşmesini bildirimli olarak feshetmesi,

• İşçinin, iş güvencesi hükümlerine tabi olmaması,

• İşverenin yaptığı bu feshin Medeni Kanun Md. 2’deki dürüstlük kuralına aykırı olması gerekir.

• İşverenin, Md. 25 kapsamında yaptığı haklı nedenle derhal feshin aslında haksız olması gerekmektedir.

İş Güvencesine Tabi İşçiler Tazminat Alabilir mi ?

İş güvencesine tabi işçiler kötü niyet tazminatı almazlar, bunun yerine işe iade davasını kazanmaları halinde iş güvencesi tazminatı adında bir tazminat alırlar.

Bu durum aşağıdaki şekilde gerçekleşmektedir.

• Sözleşmesi feshedilen işçi, iş güvencesine tabi ise ve feshin kötü niyetle yapıldığını iddia ediyorsa, öncelikle işe iade davası açmalıdır.

• Bu davayı işçi kazanır ise, mahkeme, işe iade kararı ile birlikte iş güvencesi tazminatına hükmeder.

• İşte buradaki iş güvencesi tazminatı kötü niyet tazminatının karşılığıdır.

Kötü Niyet Tazminatında Zaman Aşımı

Kötü niyet tazminatı 6098 sayılı TBK’nın 146. maddesine göre 10 yıllık zamanaşımına tabi iken , 4857 sayılı İş Kanunu’na 7036 sayılı Ek 3.Md. ve Geçici 8. madde uyarınca hangi yasaya tabi olursa olsun 25.10.2017 tarihinden itibaren sona eren iş sözleşmeleri yönünden yıllık izin ücreti, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı ve ayrımcılık tazminatı için zamanaşımı 5 yıl olmuştur.

Kötü Niyet Tazminatının Hesaplanması

Kötü niyet tazminatı, bildirim süresine ait ücretin 3 katı tutarında götürü ve brüt tutarda hesaplanan bir tazminattır.

Hesaplamaya geçmeden önce, Çıplak ücret ve Giydirilmiş ücret kavramlarını hatırlayalım.

• Çıplak Brüt Ücret (Asıl Ücret) : İşveren ile işçi arasında iş akdi kurulurken kararlaştırılan ücrettir. Fazla mesai ya da diğer ödemeler bu ücret içerisinde yer almamaktadır. Bordro üzerinde Brüt ücret olarak yer almaktadır.

• Giydirilmiş Ücret : İşçinin bir ay içerinde almış olduğu çıplak ücrete, almış olduğu düzenli nitelikteki ödemelerin de eklenmesi ile bulunan ücrettir.

Şimdi de kötü niyet Tazminatı hesaplama aşamalarını inceleyelim.

1. İşçinin en son giydirilmiş brüt ücreti bulunur,
2. işçinin kıdemine göre İş Kanunu Md.17’deki esas ihbar süresi bulunup bu miktar 3’le çarpılır,
3. Bulunan sonuç bir günlük giydirilmiş brüt ücret ile çarpılır,
4. Böylelikle, brüt kötü niyet tazminatına ulaşılır.
5. Bu ücretten gelir vergisi ve damga vergisi çıkarılarak net kötü niyet tazminatı bulunur.

Örnek: İşçinin 4 yıllık kıdeminin bulunduğu ve giydirilmiş brüt ücretinin 5.000,00TL olduğu durumu inceleyelim.

1. Günlük giydirilmiş brüt ücret: 5.000 : 30= 166,67
2. Kıdeme göre ihbar süresi : 8 hafta (56 gün)
3. ihbar süresi * 3 : 56 gün x 3 = 168
4. 168 x 166,67 = 28.000,56
5. Net Tazminat : 28.000,56 – (Gelir vergisi + Damga Vergisi)

Kötü Niyet Tazminatında Faiz Hesaplama

• Kötü niyet tazminatında faiz, temerrüt tarihinden itibaren işlemeye başlar.