MEB bağlı okullar ile üniversitelerde yaz tatilinde bir kısım öğrenci çalışırken bir kısmı ise dinleniyor. Çalışan öğrenciler öğrencilik eğitimlerinin bir gereği olarak işyerlerinde zorunlu staj yapmalarından kaynaklanıyor.
Şu hâlde, işyerlerinde çalışarak stajlarını yapan öğrenciler sigortalı olacak mı? Bu işyerlerinin sorumlulukları var mı? Stajer sigortası emekliliği etkiler mi? Sigortalı olacaklarsa primlerini kim ödeyecek?
KIMLER STAJYER STATÜSÜNDEDIR ve HANGI STAJYERLER SGK’YA TABIDIR
Teorik eğitimleri desteklemek ve mesleki anlamda pratik bilgiyi desteklemek için sürdürülen faaliyete staj denir. Bu sürece dâhil olan kişiye ise stajyer denir. Stajyerler gönüllü ve zorunlu olmak üzere ikiye ayrılır.
Gönüllü stajlar, okulların zorunluluk bildirmediği ve not bazında değerlendirilmeyen stajlardır. Bu stajyerler okulları zorunlu tutmadığı halde meslek öğrenmek, tatil günlerini değerlendirmek, tecrübe edinmek amacıyla şirketlerde staj yapabilirler
Zorunlu stajlar, okul tarafından zorunlu olarak yaptırılan, not sistemine dâhil edilen ve sigortalılığı okul tarafından desteklenen stajlardır. Bağlı bulundukları okulların/bölümün/mesleğin bir gereği olarak belirlenen dönem aralığında stajlarını zorunlu olarak gerçekleştirirler.
Kişi ister zorunlu ister gönüllü olarak staj yapsın sigortalı olarak gösterilmek zorundadır.
ZORUNLU STAJYER VE GÖNÜLLÜ STAJYERLIK ARASINDAKI FARK NEDIR
1 Zorunlu stajda SGK işe giriş bildirgesi okul tarafından 19-stajyer sigortalılık kodu ile, gönüllü stajda SGK işe giriş bildirgesi işveren tarafından 1-Tüm Sigorta kollarına tabi sigortalılık kodu ile yapılır, normal çalışanlar gibi işlem yapılır.
2 Zorunlu stajda stajyere ödenen ücretten hiçbir yasal kesinti yapılmaz, gönüllü stajyerin almış olduğu ücret tüm yasal kesintilere tabidir.
3 Zorunlu stajda emeklilik primi ödenmediğinden staj dönemi sigorta başlangıç tarihi kabul edilmez, prim gün sayısı dikkate alınmaz. Gönüllü stajda prim ödemeleri yapıldığında ödenen prim gün sayıları emeklilik hesaplamasında dikkate alınır.
4 Zorunlu stajda 3308 Sayılı kanun kapsamına girmeyen ve de mesleki eğitim görmeyen bir öğrenciye ücret ödeme zorunluluğu yoktur, gönüllü stajda normal çalışan olarak göründüğünden en az asgari ücret ödemesi yapılması gerekir.
5 Zorunlu stajyerler, sadece Kısa Vadeli Sigorta Kolları kapsamında sigortalanırlar. Kısa vadeli sigorta kolları ise İş Kazası ve Meslek Hastalıkları, Hastalık ve Analık durumlarını kapsamaktadır. Gönüllü stajyerler, normal bir çalışan gibi sigorta girişi yapıldığı için Kısa Vadeli Sigorta Kolları Primi – Uzun Vadeli Sigorta Kolları Primi – Genel Sağlık Sigortası primi gibi tüm sigorta kollarına dâhildir.
STAJERLERİN SİGORTALILIĞINI KİMLER BİLDİRİR
6764 ayılı kanun kapsamında meslek ve teknik öğrenim gören stajyerlerin meslek hastalığı ya da iş kazası geçirmelerine karşı yapılması gerekli bir bildirimdir. Sigortalı olarak işe girecek olan stajyerlerin işe giriş bildirgesinde 07 Çırak ya da 19 stajyer kodları kullanılmaktadır. Öte yandan tamamlayıcı eğitim gören öğrencilerin sigorta bildirimleri ise Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından okul idaresine yapılmaktadır. Öğrencilerin iş kazası ve meslek hastalığı bildirimleri de okul tarafından yapılır. Bunun yanı sıra iş kazası ya da meslek hastalığı yaşanması halinde okulun ödeyeceği prim ise yüzde 1 olmaktadır. İş kazalarının yaşanması halinde, durumun öğrenilmesinden itibaren 3 iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na durumun bildirilmesi gerekmektedir. Aksi halde, eğitim gördükleri okul idaresine 6331 sayılı olan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında idari para cezası verilmektedir.
STAJERLER MAAŞ HESAPLAMA
Net asgari ücrete göre yapılmaktadır stajyer maaşı, 2023 yılında net asgari ücretin 1/3'üne tekabül eden 3.420,60 TL olarak güncellenmiştir. Stajyer maaşını hesaplarken "11.402 TL x 0.33= 3.800,66 TL" formülünden yararlanabilirsiniz
Stajyer maaşlarında vergi kesintisi olmamaktadır. Öte yandan asgari ücretten daha yüksek bir maaşla işe giren öğrencilerin maaşında vergi kesintisi söz konusu olabilir.
STAJER SİGORTASI EMEKLİLİĞE ETKİSİ
Stajyer sigorta girişi emeklilik hesabında dikkate alınmamaktadır. Staj kapsamında ödenen sigorta primleri kısa vadeli sigorta kollarından ödenir. Bundan dolayı da emeklilik hesabında dikkate alınmamaktadır. Bu sigorta, öğrencinin iş kazası geçirmesi ya da meslek hastalığına maruz kalması gibi durumlara karşı önlem amacıyla yapılmaktadır. Staj süresi bittikten sonra çalışmaya devam eden öğrenciler ise yasal olarak çalışan konumdadır. Bundan dolayı da sigortasının ödenmesi ve normal çalışma standartlarına alınması gerekmektedir.
