Bu hafta sizlere Konya’nın en eski mezarlıklarından biri olan Üçler Mezarlığı’nın ismimin nereden geldiği hakkında bilgi vermek isterim.
Üçler Mezarlığı konum itibariyle Mevlana Dergâhı’nın Hamuşan( Susanlar) kapısının karşısında bulunmaktadır. Çünkü Mevlevîler ahirete intikal etmiş kişilere ölü değil susmuş demektedirler.
Hz. Mevlana’nın Hakk’a yürümesinin ardından ona yakın olmak isteyen Çelebiler, Mevleviler ve onu sevenler kabri civarına gömülmek istemiştir. Bu nedenle mezarlığın kuruluş tarihi ile ilgili kesin bir tarih verilemese de Mevlana Hazretleri’nin ahirete intikâli olan 1273’e dayandığı görülmektedir.
1960’lı yıllara kadar Dergâh ile mezarlık arasında dar bir sokak bulunmaktadır. Daha sonra bu sokak genişletilerek caddeye dönüştürülmüştür. Bu sırada Konya’nın ünlü şairi Şem’î’nin, Dergâh’ın güneyinde yer alan kabri korunmuştur.
Peki bu mezarlığa neden Üçler Mezarlığı denilmiştir?
Bu konu ile ilgili halk arasında pek çok rivayet vardır. Rivayetler biri mezarlığın giriş kısmında yatan bu üç şahsın Konya Kalesi’ni düşmana karşı savunan nişanlılarına son nefeslerinde su verebilmek uğruna düşman okları ile şehit oldukları yönündedir.
Diğer ve kuvvetli olan rivayet ise Horasan’dan Konya’ya gelen üç dervişin hikâyesidir. Hastalanan mürşitleri bu üç dervişe “Artık burada rızkınız bitti. Konya’ya gidin.” der. Zorlu bir yolculuğun ardından Konya’ya ulaşan bu üç derviş kale kapısında yüzü peçeli biriyle karşılaşırlar. Peçesini kaldırdığında ise bu kişinin kendi mürşitleri olduğunu görüp şaşırırlar. “Sizin yeriniz Mevlana Dergâhı’nda hazırdır.”sözleri üzerine dergâha giderler. Dergâh’a ulaştıklarında Hz. Pir’in birkaç gün önce vefat ettiğini öğrenirler. Bu durum onları çok üzer.
Bugün mezarlığın girişinde onları ziyaret edenler, kabir taşlarının yanlış konulduğunu anlatırlar birbirlerine. Ancak bu durum bu üç dervişin vasiyeti üzerine gerçekleşmiştir. Her ne kadar edeben aykırı olsa da dünya gözü ile göremedikleri Mevlana Hazretleri’ni “Sur’a üflenip de başımızı kaldırdığımız vakit ilk onu görelim.” vasiyetleri üzerine bu şekilde defnedilmişlerdir. Gönülden bağlandıkları Hz. Mevlana’ya duydukları özlemi bu şekilde ifade etmişlerdir. Yani Ahmet, Mahmut ve Mehmet adındaki bu üç derviş, Üçler Mezarlığı’na adını veren Horasanlı Hakk aşıklarıdır.
Günümüzde ise Üçler Mezarlığı’nda Hz. Mevlâna’ya yakın olmak isteyen tarikat şeyhleri, Mevlâna soyuna mensup Çelebiler, Mevlâna torunlarından Celaleddin Bakır Çelebi, Şahabettin ve Nimet Uzluk, Konya’nın yetiştirdiği ünlü âlimlerden Hacı Veyiszade Mustafa Sabri Kurucu Efendi ve Tahir Büyükkörükçü, değerli araştırmacı ve bürokratlardan Mehmet Önder, Mesnevi’yi okuduktan sonra İslam’ı seçen ve Hz. Mevlâna’nın bütün eserlerini Fransızcaya çeviren Prof. Dr. Eva De Vitray Meyerovitch ve daha nice ünlü şahıslar metfundur.
Şehrimizde bulunan büyüklerimizin kıymetlerini bilip himmetlerine lâyık olabilmek duası ve ruhaniyetlerine birer Fatiha hediye etmek temennisiyle.
Sevgi ve saygı ile…
