Oversharing Nedir?

Aşırı paylaşım ya da fazlasıyla kişisel bilgi paylaşımı olarak da bilinen "oversharing," bireylerin kendi özel yaşamları veya başkalarının mahrem bilgileri hakkında gereğinden fazla içerik paylaşmaları anlamına gelir. İnsanlar için "aşırılık" kavramı kişisel algıya bağlı olduğundan, neyin fazla olduğuna dair sınırları belirlemek çoğu zaman zordur.

İnsanların paylaşımları çevrimiçi ve çevrimdışı olarak farklılık gösterebilir. Günlük hayatta daha ölçülü paylaşım yapan bireyler, sosyal medya platformlarında çok daha açık ve detaylı içerikler paylaşabilmektedir. Araştırmalara göre, sürekli olarak sosyal medyada paylaşım yapan bireyler, yüz yüze ya da telefonla konuşurken olduğundan daha fazla kişisel bilgi ifşa edebilmektedir.

2014 yılında Facebook kullanıcıları üzerine yapılan bir çalışmada, sık paylaşım yapan bireylerin daha fazla ilgi gördüğü ancak aşırıya kaçan paylaşımlar yapan kişilerin olumsuz tepkiyle karşılandığı tespit edilmiştir. Bu da, fazla bilgilendirmenin her zaman olumlu sonuçlar doğurmadığını göstermektedir.

Gerçek Hayattan Bir Örnek: Bir TikTok kullanıcısı, sevgilisiyle olan tüm tartışmalarını, mesajlaşma ekran görüntülerini ve hatta özel anlarını takipçileriyle paylaşmaya başladı. Başta ilgi çekse de zamanla takipçileri, bu kişinin özel hayata saygı duymadığını düşünmeye başladı ve hesap hızla takipçi kaybetti.

Oversharing Neleri Kapsar?

Aşırı paylaşım, yalnızca paylaşım sıklığıyla ilgili değildir; aynı zamanda içerik türü de önemlidir. Kimilerine göre belirli bir paylaşım normal olabilirken, başka birine göre bu durum aşırı kabul edilebilir. Kültürel normlar, toplumsal alışkanlıklar ve bireyin içinde bulunduğu sosyal çevre, bu algıyı etkileyen faktörlerdir.

Her toplumun, meslek grubunun ve bireyin mahremiyet anlayışı değişiklik gösterir. Örneğin, bazı toplumlarda belirli konuların açıkça konuşulması doğal karşılanırken, bazı kültürlerde bu tür konuların gizli kalması gerektiğine inanılır. Birey, içinde bulunduğu sosyal çevrenin kurallarına göre fazla paylaşım yapıp yapmadığını değerlendirmelidir.

Oversharing davranışı genellikle aşağıdaki durumlarla ilişkilendirilmektedir:

Duyguların ve özel hayatın gereğinden fazla sosyal medyada yansıtılması,

Sosyal medya olmadan kişinin huzursuz ve kaygılı hissetmesi,

Günlük hayatın her anını paylaşma eğilimi,

Romantik ilişkiler, sağlık sorunları veya travmatik deneyimlerin detaylı şekilde paylaşılması,

Kişisel bilgilerin bilinçsizce ve aşırı şekilde paylaşılması.

Bir Örnek: Bir kullanıcı, işinden ayrıldığına dair olumsuz duygularını sosyal medyada paylaştı ve işverenini kamuya açık bir şekilde eleştirdi. Bu paylaşımın ekran görüntüsü hızla yayıldı ve haftalar sonra başka bir iş görüşmesine gittiğinde, mülakatçı tarafından gündeme getirildi. Bu durum, sosyal medyada kontrolsüz paylaşımların profesyonel yaşamı da etkileyebileceğini göstermektedir.

2022 yılında Amerika'da yapılan bir çalışmada, üniversite öğrencilerine aşırı paylaşım konusundaki düşünceleri sorulmuş ve çoğunlukla politik görüşler, özel sağlık durumları, yoğun duygusal içerikler ve travmatik olaylara dair paylaşımların aşırı olarak değerlendirildiği ortaya çıkmıştır.

Neden Aşırı Paylaşım Yapıyoruz?

Sosyal medyada sürekli paylaşım yapmanın tek bir nedeni yoktur. Platformların sunduğu imkanlar, kullanıcıları hayatlarının her anını paylaşmaya teşvik eder. İnsanların neden fazla bilgi paylaşma eğiliminde olduğu aşağıdaki başlıklarla açıklanabilir:

Ödül Mekanizması: Araştırmalar, kişinin kendinden bahsetmesinin beynin ödülle ilişkilendirilen bölgelerini harekete geçirdiğini göstermektedir. Dolayısıyla, sosyal medyada kişisel içerik paylaşmak kısa vadeli bir tatmin sağlayabilir.

Onay ve İlgi İhtiyacı: Beğeniler, yorumlar ve etkileşimler bireyde sosyal kabul hissini artırabilir ve paylaşım dürtüsünü besleyebilir.

Stres ve Kaygıyı Yönetme: Zorlayıcı duygularla başa çıkmak için bazı bireyler, sosyal medyada duygularını açıkça paylaşarak destek arayabilir.

Sosyal Destek Arayışı: Günümüzde sosyal medya, en yaygın sosyalleşme araçlarından biri haline gelmiştir. Birey, çevrimiçi ortamda duygularını paylaşarak kendini daha az yalnız hissettiğini düşünebilir.

Sınır Algısının Gelişmemesi: Özellikle çocuklukta sınır koymayı öğrenememiş bireyler, yetişkinlikte özel hayatları ile ilgili bilgileri kontrolsüz şekilde paylaşabilirler.

Oversharing'in Zararları

Aşırı paylaşımın olumsuz etkileri hem bireyin sosyal ilişkileri hem de psikolojisi açısından değerlendirilmelidir:

Sosyal Statü ve İlişkiler: Yapılan araştırmalar, aşırı paylaşım yapan bireylerin sosyal çevrelerinde olumsuz algılandığını ve takipçi kaybına uğradığını göstermektedir.

Gizlilik ve Güvenlik Riskleri: Çok fazla bilgi paylaşmak, bireyin mahremiyetini tehlikeye atabilir ve dolandırıcılık gibi risklere yol açabilir.

Travmatik Etkiler: Yoğun duygusal veya travmatik içerik paylaşımı, hem paylaşan kişi hem de içeriği görenler üzerinde olumsuz psikolojik etkiler yaratabilir.

İtibar Kaybı: Özellikle iş dünyasında, aşırı kişisel bilgi paylaşımı profesyonel imajı zedeleyebilir.

Oversharing ve Ruh Sağlığı

Aşırı paylaşım yapmak tek başına bir ruhsal bozukluğun belirtisi olmasa da, bazı psikolojik rahatsızlıkların bir semptomu olabilir:

Bipolar Bozukluk: Manik dönemlerde bireyler fazla bilgi paylaşma eğiliminde olabilirler.

Borderline Kişilik Bozukluğu: Duygusal dengesizlik ve dürtüsellik, bireyin özel hayatını sosyal medyada açıkça paylaşmasına neden olabilir.

Narsisistik Kişilik Bozukluğu: Sürekli dikkat çekme isteği ve onay arayışı, aşırı paylaşım yapmayı tetikleyebilir.

Travma Geçmişi: İstismar veya travma yaşamış bireyler, aşırı paylaşımı bir başa çıkma mekanizması olarak kullanabilirler.

Oversharing Nasıl Azaltılabilir?

Aşırı paylaşım alışkanlığını kontrol etmek için şu yöntemler önerilmektedir:

Paylaşımların içerik ve etkilerini değerlendirmek,

Sınır koyma becerisini geliştirmek,

Paylaşmadan önce "Bu bilgiyi bir başkası paylaşsa rahatsız olur muydum?" sorusunu sormak,

Kimlerle bağlantıda olunduğunu göz önünde bulundurmak,

Duygusal tetikleyicilerin farkına varmak,

Kar-zarar analizi yaparak paylaşımın olası sonuçlarını değerlendirmek.

Bireyin aşırı paylaşım eğilimini kontrol altına alması, psikolojik iyi oluşunu korumasına yardımcı olabilir. Eğer kişi neden fazla paylaştığını anlayamıyorsa veya bu alışkanlık nedeniyle olumsuz etkiler yaşıyorsa, bir uzmandan destek almak faydalı olacaktır. Profesyonel destek, bireyin aşırı paylaşımın altında yatan sebepleri keşfetmesine ve daha sağlıklı başa çıkma yolları geliştirmesine yardımcı olabilir.