1901 yılından bu yana Amerika Birleşik Devletlerinde açık olan ampulü duydunuz mu? Bu ampul 121 yılı aşkın süredir Kaliforniya eyaletindeki bir itfaiye müdürlüğünü aydınlatıyor. Ve bugüne kadar sadece elektrik kesintilerinde söndü. Evladiyelik tanımlamasına en iyi örneklerden biri olan bu ampul 120 yıl dayanabiliyorsa, bugün üretilenlerin ömrü neden aylarla sınırlı?

121 yıldır ABD'de yanmaya devam eden ampul Shelby firmasının 1895 yılında üretmeye başladığı ampullerin son örneğidir. 1924 yılında dünyanın önde gelen ampul üreticileri biraraya gelerek süreyi bin saatle sınırlı tutma kararı aldılar.

Nedeni 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan planlı eskitme stratejisinde yatıyor...

Planlı Eskitme Nedir ?

Planlı eskitme, bir ürünün eskime süresinin henüz piyasaya çıkmadan önce planlanıp, o ürünün bünyesinde kurgulanmasına ilişkin bir işletme stratejisidir.

Planlı eskitme stratejisi kıyafet, elektronik eşya, mobilya gibi birçok ürün için kullanılmaktadır. Tüketiciye biraz daha yeni ve biraz daha iyi bir şeye, gerektiğinden daha erken sahip olma arzusunu aşılamak suretiyle tüketicide talep uyandırmaktır. Böylece ürün veya hizmete olan talep sürekli hale gelir. Kısaca üreticilerin eli devamlı olarak tüketicinin cebinde olsun.

Planlı Eskitme Çeşitleri Nelerdir ?

1. İşlevsel eskitme,
2. Kalite bakımından eskitme,
3. Estetik dayanıklılık bakımından eskitme,
4. Ürünün tamir edilebilirliğini kısıtlayarak eskitme,
5. Sistemli eskitme,
6. Teknolojik eskitme,
7. Geciktirerek eskitme,
8. Modaya bağlı eskitme,

Planlı eskitme, yani ürünlerin ömrünü bilinçli olarak sınırlı tutmak... 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan strateji dünyanın kaynaklarını hızla tüketiyor. Bu strateji bir doğa ve insan düşmanıdır.

Modaya bağlı eskitme türü

Modaya bağlı eskitme türü çok sinsi bir eskitme türü olup; İnsanların fizyolojik ihtiyaçlarına değil de daha çok psikolojik ihtiyaçlarına hitap eden bir eskitme türüdür. Amerika’da Dupont firmasının tepe yöneticisi General Motors firmasına başına geçiyor ve bu stratejiyi otomotiv endüstrisinde uygulamaya başlıyor. Chevrolet arabalarında bir takım estetik değişimler uyguluyorlar ve yeni renk ya da biçimsel özellikleri değiştirilerek piyasaya yeni model olarak sunulan otomobillerin satışında başarılı oluyorlar.

Planlı eskitme ile ilgili olarak Doç.Dr. Vildan Hilal Akçay şöyle diyor.

“İsraf başta olmak üzere, çevre kirliliği gibi çok büyük yan etkileri var planlı eskitme uygulamasının. Bunun görmezden gelinmesi gelecek kuşakların hakkının gasp edilmesi demek. Çünkü bu stratejinin sürdürülebilir tüketimle bir ilgisi yok. Tüketimin sürdürülmesiyle ilgisi var. Çünkü sürdürülebilir tüketim gelecek kuşakların kaynağını gasp etmeden tüketmek demek. Oysa planlı eskitmede böyle bir şey söz konusu değil.”

Vahşi kapitalizmin bu uygulaması Dünya’yı ne hale getirdi. Yaşayarak görüyoruz. Bu anlayış İklim değişikliğinin tartışılmaz tek sebebidir. Tedbirler konusu da çok ağır ilerliyor. Üzgünüm.

Hoşça kalın.