Yeni borçlar kanununa göre personel ibranamesinin geçerlilik şartları…

İbra, temize çıkarma, aklama, bir kimseyi bir yükümlülük veya borçtan kurtarma anlamında kullanılır. İbra içeren yazılı belgeye de ibraname denmektedir.

İş hayatında en çok işçi- işveren ilişkilerinde karşılaşılmaktadır. Çok sık kullanılmasına rağmen şimdiye kadar ibra ve ibraname ile ilgili İş yasalarında ve Borçlar Kanunu’nda hüküm bulunmuyordu. Ancak 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6098 Sayılı yeni Borçlar Kanunu’nda ilk kez bu konuda bir düzenleme yer almaktadır.

Yerleşik yargı kararları da dikkate alınarak Yeni Borçlar Yasası’nda ibraname düzenlenmiştir.

6098 Sayılı Borçlar Kanunu 420.madde:

Kanun hükmü gereğince ibra sözleşmelerinin geçerli olması için:

1-Yazılı olarak yapılmalıdır.

2-Sözleşmenin sona ermesinden başlayarak en az bir aylık süre geçtikten sonra düzenlenmiş olmalıdır. Yani iş akdi devam ederken veya sona erdiği tarihte düzenlenen ibranameler artık geçerli olmayacaktır. Kanun yürürlüğe girmeden önce iş akdi sona erdiği tarihte düzenlenen ibranameler geçerli kabul ediliyordu. Bu durumda düzenlenen ibraname mutlaka iş akdinin sona erdiği tarihten bir ay sonrasına ait bir tarihi taşımalıdır.

3-İbra konusu alacağın türü ve miktarı açıkça belirtilmelidir.

4-Ödemenin hak edilen tutarda ve mutlaka banka aracılığı ile yapılması gerekmektedir. Artık ibranamede geçen tutarın elden makbuz karşılığı ödenmesi mümkün değildir. Mutlaka banka aracılığı ile yapılmalıdır.

İbranamelerin geçerli olması için bu hususların yerine getirilmesi zorunludur. Zaten görüleceği gibi madde metninde bu hususların yerine getirilmesinin şart olduğu belirtilmiş ve bu unsurları taşımayan ibranamelerin kesinlikle geçersiz olacağı belirtilmiştir.

Hakkın gerçek tutarının ödenmediği ibranameler ve ödeme belgeleri makbuz hükmünde kabul edilecektir.Bu şekildeki ödemenin de mutlaka banka aracılığıyla yapılması zorunludur. Bu halde işçi ödenmeyen, aradaki farkı isteyebilecektir.

İşçi ve işveren arasında düzenlenen ibranameye ilişkin bu hükümler, işçinin ölmesi halinde işçinin desteğinden yoksun kalanların ve işçinin diğer yakınlarının işverenden isteyebileceği tüm tazminat alacaklarında da uygulanacaktır. Bunlarla yapılacak ibra sözleşmelerinin de yukarıdaki şartlara uyularak yapılması, aksi halde geçersiz olacağı unutulmamalıdır.

6098 Sayılı Borçlar Kanunu 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girdiğinden, bu tarihten sonra alınan ibranamelerde artık bu hükümler geçerli olacaktır.

Uygulamada hiç bir işçinin tüm alacaklarını alıp, bir ay sonra geri gelip ibraname imzalaması mümkün görünmemektedir. Bu durumda yasal düzenlemeye bağlanan ibranamelerin uygulanması işverenleri zor durumda bırakacaktır.