Bu hafta sizlere Anadolu’nun nadide eserlerinden olan Göğceli Camii’inden bahsetmek isterim.
Samsun’un tarihi eserleri arasında yer alan, kapladığı alanla Türkiye’deki en büyük yığma ahşap camilerden olan Göğceli Cami, Çarşamba ilçesinde bulunmaktadır. Halk arasında Çivisiz Camii olarak adlandırılan caminin, etrafındaki mezarlık ise garipler mezarlığı olarak bilinmektedir.
Yapılan araştırmalar neticesinde 1206 yılında yapıldığı tespit edilen camiinin, giriş revakları 1335 yılında onarım geçirmiştir. Yapının kim tarafından yapıldığı kitabesi olmadığı için bilinmemektedir.
Tek katlı yapının yığma tekniğiyle yapılmış duvarlarını tek parça kalaslar oluşturur. Duvarlarda, direklerde, direk başlarında, kirişlerde, merteklerde, mahya ışığı gibi yapının birçok yerinde karaağaç, dişbudak, kestane gibi ağaçlar kullanılmıştır.
Duvarlarda tek parça olarak kullanılan kalaslar yaklaşık 15 - 18 cm kalınlığında, 50 - 70 cm eninde ve yaklaşık 12,60 ve 20 m uzunluğundadır. Ahşap yapı taşınabilir özelliğe sahiptir. Alttaki derinlik yapının hava almasını, nemi ve çürümeyi önlemek için açılmıştır.
Yapıda dövme demir çivi, direk başlarının kirişlere bağlantısında ve harim kısmında revak bölümlerine doğru uzanan merteklere yapılan eklerde kullanılmıştır. Kuzey kısmı hafif dönel olan çatısı üç omuzlu kırma çatıdır ve alaturka kiremitle örülüdür. Çatının taşıyıcıları ahşap duvarlar ve dikmelerdir. Harim kısmında çatı direklerle (6 direk) desteklenmiştir. Yapı, dıştan 17.75 / 17.50m x 21.15 / 22.20 m ölçülerindedir.
Yapının iç tavan süslemeleri yer yer solmuş ve dökülmüştür. Yapı, 2007 yılında kapsamlı bir restorasyon geçirmiştir. Harimde aşık, mertek ve direklerde aşı, çatı tahtalarında kök boyalarıyla yapılmış kalemiçi nakışlar görülmektedir. Camideki klasik motif ve kompozisyon düzeni nakışların erken Osmanlı Dönemi'nde başlayıp klasik devir sonundaki bir dönemde yapılmış olabileceği düşünülmektedir.
Sadeliği ve güzelliği ile zamana meydan okuyan bu cami köklü tarihimizi temsil eder niteliktedir.
Ecdat yadigarı bu eserlerin kıymetini bilip, tarihimize sahip çıkmak temennisi ve emeği geçen tüm büyüklerimize birer Fatiha hediye etmek duasıyla.
Sevgi ve saygı ile…
