Bu hafta sizlere Dedemoğlu Kuşkonmaz Camii arkasında bulunan yeşil alandaki tek kabrin dikkatimi çekmesi üzerine yaptığım bir araştırmadan bahsetmek isterim.
Bahsettiğim camii, Konya’ mızın kaynaklarda geçtiği üzere Dedemoğlu Mahallesi’nde (Kuşkondu Mahallesi) bulunmaktadır.
Karatay ilçesi sınırları içerisinde yer alan tarihî mahallelerden olan bu mahallenin; doğusunda Sarı Yakup Mahallesi, kuzeyinde Hâkimiyeti Milliye İlkokulu, batısında Karaman Caddesi ve Bordabaşı Mahallesi, güneyinde yine Karaman Caddesi bulunmaktadır. Mahalle, güneydoğuda Çaybaşı Camii’ne kadar uzanmaktadır.
Mahalle, adını kaynaklarda geçtiği üzere Karaman Caddesi üzerinde Han Sokağı’nın sağ girişinde mezarı bulunan Dedemoğlu adlı yatırdan almaktadır. Dedemoğlu Hanı’nın vakfiyesinden anlaşıldığına göre, bu mescidin banisi aslen Çumra Dedemoğlu köyü halkından Şeyh Muslihiddin’dir. Şeyh Muslihiddin Taşkunbaba soyundan bir zattır. Amcası da Taşkunbaba Zaviyesi şeyhidir.
Adı geçen vakfiyenin tarihi 14 Nisan 1724 olduğuna göre mescidin bundan daha önceki bir tarihte yapıldığı anlaşılmaktadır. Vâkıf Muslihiddin Efendi: “Dedemoğlu Mahallesi’nde inşa ettiğim mescit” ifadesini kullanmasından, mahallenin XVII. yüzyıl ortalarından itibaren mevcut olduğu anlaşılmaktadır.
Halk arasındaki mahallenin ilk sakinlerinin Dedemoğlular olduğu rivayeti resmî bilgilerle aynen örtüşmektedir. Mahalle Cumhuriyet Dönemi resmî kayıtlarında da bu isimle yer almaktadır.
Sayın Uz ve Doğan, Belgelerle Adım Adım Konya isimli eserlerinde “Eski Ayna karşısında Karaman Caddesi üzerinde bulunan Han Sokağı’na sapınca sağda birinci çıkmaz sokağın köşesinde bir ev ve altında dükkanlar var. Mahalle halkından görüştüğümüz bazı şahıslar, mahalleye adını veren Dedemoğlu’nun kabrinin bu evin katındaki dükkanlardan birinin içinde olduğunu söyledi. Yaptığımız araştırmaya göre burada daha önce sadece kabir değil 130 metrekarelik alana sahip Muslihiddin Mescidi adında bir mescit varmış.” şeklinde ifade etmişlerdir.
Devamında ise “Muslihiddin Mescidi ve Dedemoğlu Türbesi’nin yerinde şimdi bir yeşil alan bulunmaktadır. Bahsettiğimiz küçük çıkmaz sokaklar günümüzde bulunmamaktadır.” şeklinde açıklamışlardır.
Aynı sokak içerisinde biraz ileride bulunan ikinci çıkmaz sokağın başında ise bahsi geçen Dedemoğlu Kuşkonmaz Mescidi bulunmaktadır. İki mescidin bu denli yakınlığı, ilk mescidin yıkımından bir süre sonra bu mescidin inşa edildiğini göstermektedir.
Yeşil alanda bulunan bu kabirde herhangi bir mezartaşı veya kitabe bulunmamakta üzerindeki tabelada “Evliyaullahların Ruhuna Fatiha” yazmaktadır. O nedenle kabrin kime ait olduğu hakkında bir bilgiye maalesef ulaşamadım. Ancak daha önce bu alanlarda Muslihiddin Mescidi ve Dedemoğlu’nun türbesinin bulunduğunu ancak günümüze gelemediğini öğrenmek beni ziyadesiyle üzdü. Bir kere daha tarihimizi ve ecdadı tanıyıp sahip çıkmanın önemini anlamış oldum. İsimsiz bir kabrin bir mahallenin geçmişine ışık tutması ve Dedemoğlu’nu anmamıza vesile olduğunu da ayrıca belirtmek isterim. Sizlerinde yolu düştüğü takdirde kendilerine bir Fatiha bağışlamanızı gönülden arzu ederim.
İlimizde bulunan büyüklerimizin kıymetlerini bilip himmetlerine lâyık olabilmek duası ve ruhaniyetlerine birer Fatiha hediye etmek temennisiyle.
Sevgi ve saygı ile…
