2023 yılı konut kira hasılatının 21.000 liralık kısmı gelir vergisinden istisnadır. İstisnadan;
• Ticari, zirai veya serbest meslek kazancı için beyanname verenler
• Ücret, menkul ve gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve irat elde edenlerden, 2023 yılı için bu gelirleri toplamı 550.000 lirayı geçenler
• İstisna tutarının üzerinde kira geliri elde edip bu geliri beyan etmeyenler ile eksik beyan edenler yararlanamazlar.
Bir konuta birden fazla kişinin ortak olması halinde, her bir ortak için istisna ayrı ayrı uygulanır. Bir kişinin birden fazla konuttan kira elde etmesi halinde istisna, her bir konut için ayrı ayrı değil, kira gelirleri toplamına bir defa uygulanır.
Kira gelirinden indirilecek giderler
Kira gelirinde gider uygulaması iki ayrı yönteme göre yapılabiliyor.
• Götürü gider yöntemi
• Gerçek gider yöntemi
Götürü gider uygulamasında, gerçek giderlere bakılmaksızın kira gelirinin %15’i götürü olarak matrahtan indirilebilir.
Götürü gider usulü hem konut hem de işyeri kira gelirleri için geçerlidir. Ancak bu usulün seçilmesi durumunda iki yıl bu usulden gerçek usule geçilemez.
Gerçek usulde gider uygulamasında ise kiraya verilen taşınmazla ilgili Gelir Vergisi Kanunu’nun 74. maddesinde sayılan giderler indirilebiliyor. Gerçek gider yönteminin seçilmesi durumunda indirilecek giderler konusunu bir sonraki makaleye bırakarak, burada sadece konut kira geliri elde edilmesi nedeniyle istisnadan yararlanıldığı durumda, gider tutarının istisnaya isabet eden kısmının hasılattan indirilemediğini söylemekle yetinelim.
Kira gelirlerinin beyan zamanı ve şekli
Beyan edilmesi gereken kira gelirlerinin Mart ayının sonuna kadar (Mart ayının son günü tatil olduğundan 1 Nisan 2024 akşamına kadar) vergi dairesine bir beyanname ile beyan edilmesi gerekiyor.
Beyan edilecek geliri sadece ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlardan oluşanlar, Hazır Beyan Sistemi olarak adlandırılan sistemi kullanarak gelirlerini beyan edebilirler. Bu sistemde, Gelir İdaresi Başkanlığı vergiye tabi gelirleri çeşitli kaynaklardan topladığı verilerle tespit ederek, mükellefin beyannamesini hazırlıyor ve internet ortamında mükellefin bilgisine sunuyor. Mükellef bu verilerin doğruluğunu tespit ettikten sonra beyannameyi onaylıyor. Sisteme Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesinden ulaşılabiliyor.
Beyanname verildikten sonra hesaplanan verginin iki taksitte (Mart – Temmuz) ödenmesi gerekiyor.
Gelir beyan edilmez veya eksik beyan edilirse ne olur?
Beyan edilmesi gerekmesine rağmen, kira gelirlerinin beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesinin şu sonuçları var.
• Konut kira gelirleri için uygulanan ve tutarı 21.000 lira olan istisna hakkı kaybedilir.
• Beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen gelir tutarı üzerinden gelir vergisi tarh edilir ve verginin bir katı tutarında vergi ziyaı cezası kesilir.
• Zamanında ödenmeyen vergi tutarı üzerinden aylık %3,50 oranında gecikme faizi ödenir.
• Beyanname verilmemesi nedeniyle iki kat I. derece usulsüzlük cezası kesilir.
