Arılar Hayatlarında 1 Defa mı İğne Sokabilirler?

Bal arısı haricindeki arı türlerinin hemen hepsi için bu tamamen asılsızdır. Birçok arı türü, ömürleri boyunca hedeflerini defalarca sokabilirler. İşçi bal arılarında ise durum, sokulan canlının deri kalınlığına bağlı olarak değişir.

Aslında bal arılarında evrimsel süreçte "tek sefer sokabilme" ile ilgili bir adaptasyon bulunmamaktadır. Yani işçi arıların anatomisi, normalde ömürleri boyunca sayısız defalar iğnelerini sokabilecek şekilde evrimleşmiştir. Ancak bal arılarının tek sefer soktuğuna dair kanı, insanları sokan arıların genellikle sokma sonrasında ölmesinden ileri gelmektedir. Halbuki bu, arı ile ilgili bir durum değildir; insan gibi memeli hayvan türlerinin derisiyle ilgilidir.

Memeli hayvanların derisine geçmeden önce, yukarıdaki paragrafta "genellikle" sözcüğünün anahtar sözcük olduğunu vurgulayalım. Çünkü bir işçi bal arısı bir memeliy hayvanı (örneğin insanı) soktu diye ölmek zorundadır diye bir kâide de bulunmamaktadır.

Şimdi gelelim memelilerin deri kalınlığı meselesine: Genellikle memeli hayvanların (ve dolayısıyla insanların) derileri, böcekler gibi omurgasız hayvanlara göre çok daha kalındır ve çok katmanlı olabilmektedir. Dolayısıyla arının iğnesinde bulunan mikrosiller, sokma işlemi sonrasıdna bu kalın deriye saplanıp kalır. Bal arısı, iğnesini geri çekmeye çalışsa da bunu başaramaz. Panik halinde hedeften uzaklaşmaya çalışan bal arısının hayvana yapışıp kalmış iğnesi izin vermez ve bal arısının bunu zorlaması sonucu iğne iç organları da çekerek dışarıya çıkarır. Buna bağlı olarak arı dakikalar içerisinde ölür.

Yani bu durum, bal arılarının kabiliyetsizliğinden veya tek bir sefer sokabiliyor olmalarından değil, bizlerin derisinin bal arıları için fazlasıyla kalın olmasından kaynaklanır. Eğer bal arısı, sizi soktuktan sonra iğnesini geride bırakmazsa (daha doğrusu iğne geride kalmazsa), hayatta kalarak birçok sefer düşmanlarını sokmaya devam edebilir. Benzer şekilde, böyle kalın derili bir hayvanı sokmak zorunda kalmadığı müddetçe, bal arıları sayısız defa iğnelerini kullanabilirler (özellikle de diğer böcekler üzerinde).

BAL ARISI SOKTUĞUNDA HİSSETTİĞİMİZ ACININ NEDENİ NE?

Bal arıları iğnelerini soktukları anda deri altına apitoksin isimli bir kimyasal bırakırlar. Bu ilk acının nedenidir; yoksa ufak iğnenin fiziksel acısı dikkate değer değildir. Fakat bal arısı sokmasıyla ilgili diğer bir tehlike, iğne şaftının hemen yanında yer alan Koschevnikov Bezi'nden salgılanan alarm feromonudur. Bu feromon hızla havaya yayılarak etraftaki bal arılarının da aynı bireyi sokmasını bildiren bir uyarı işaretidir. Dolayısıyla bir bal arısı tarafından sokulduğunuzda, eğer ki iğne halen vücudunuzdaysa, diğer bal arılarının etrafında fazla dolaşmamanızı ve hemen oradan uzaklaşmanızı tavsiye ederiz.

Bal arısı iğnesinin sonradan acıtmasının nedeni ise melittin toksininin vücudumuza bal arısı tarafından enjekte ediliyor olması ve bu toksine cevaben vücudumuzda üretilen histamin ve benzeri kimyasallardır. Bu kimyasallar ve aralarındaki tepkimeler, acıya ve kaşıntıya neden olur.