“Bütün mutlu aileler birbirine benzer ama her mutsuz ailenin kendine özgü bir mutsuzluğu vardır." der Lev Tolstoy, Anna Karenina’nın ilk cümlesinde. Bu cümle bir çok edebiyatçı tarafından, edebiyat tarihinin en iyi 100 giriş cümlesinden biri olarak kabul edilir.
Mutluluğu benzer kılan yazar, mutsuzluğu özgünleştirir.
Mutluluk ve mutsuzluk arasındaki dengeyi bir çok eserinde ortaya koyar. Her ikisininde insan doğasının vazgeçilmezi olduğunu hemen hemen her fırsatta dile getirir. Bunu çoğu kez çarpıcı bir olay akışının içine gizler. Amacı o farklılığı derin bir biçimde ortaya çıkarmaktır. Tıpkı kendi yaşamında olduğu gibi.
***
Tolstoy’un hayatı da romanlarındaki gibi tamda bu denge üzerinde kuruludur. Yazar 67 yaşında, 7 yaşındaki evladı Vanichka’yı kaybeder. Yaşamı allak bullak olan Tolstoy oldukça zor zamanlar geçirir. Bu derin üzüntüden çıkmasına yardımcı olmak için Moskova Bisikletseverler Derneği, yazara bir bisiklet hediye eder. Bu durum üzerine Tolstoy, evladının yasını unutmak istercesine, kendi yaşını bir yana bırakarak kendini bu işe adar. Gün içinde yapması gereken işlerini bitirir bitirmez köylülerin şaşkın, eşinin ise endişeli bakışları altında her gün bisiklet sürmeyi öğrenmek için çabalar. Düşe kalka durmadan yılmadan devam eder.
***
67 yaşında tanıştığı bisikletin her pedalında acısını geride bırakabilme gayreti vardır aslında. Hayalleri ve umutlarıyla barışır yeniden. Bu durum zamanla bisiklet öğrenme eyleminden çıkar ve ‘Tolstoy’un Bisikleti’ olarak bir imge haline gelir. Yazar bu davranışıyla, yaşamda hiç bir öğreti için geç olmadığı felsefesinin acıyla mücadele etme yöntemine dönüştürmekle sağlanacağını gösterir ve iz bırakır.
Çünkü yaşam boyu devam eden bir olgudur öğrenmek. İçimizde ukte kalan herhangi bir şey için yaşımız, mesleğimiz dahası konumumuz engel değildir. Onları fırsata dönüştürecek bir çıkış yolu elbette vardır. Yeter ki bisiklete binmekten, sürerken düşmekten ve o pedala ayaklarımızı tüm gayretimizle basmaktan çekinmeyelim. Kim bilir o bisiklet bizi nerelere ulaştıracak?
Sevgi ve saygı ile…
