Bugün sizlere, son günlerde çok sık karşımıza çıkan iyot solüsyon tüketimi veya iyot takviyesinden bahsetmek istiyorum.

İyot su ve bazı gıdalarda bulunan bir mineraldir. Vücudun tiroid hormonları üretebilmesi için iyot’a ihtiyacı vardır. Vücudumuz iyot üretemediği için yiyecek ve içeceklerle alınması gerekir.

Büyüme ve gelişme de dahil olmak üzere vücuttaki birçok işlev tiroid hormonları tarafından kontrol edilir. Yeterli iyot alamayan kişiler gereken miktarda tiroid hormonu üretemezler. Bu birçok soruna neden olabilir. Hamile kadınlarda ciddi iyot eksikliği, bebeğin büyümesinin yavaşlamasına, zihinsel geriliğe ve cinsel gelişimin gecikmesine neden olabilmektedir. İyot eksikliği, bebeklerde ve çocuklarda ortalamanın altında zeka seviyesine neden olabilir ve yetişkinlerin çalışma ve net düşünme yeteneklerini azaltabilir.

Aslında iyot eksikliği günümüzde nadir görülen bir durumdur. Çoğu insan yiyecek ve içeceklerden yeterli miktarda iyot almaktadır.

Genellikle iyot açısından en zengin ürün iyotlu tuzdur. Bununla beraber, süt ürünleri (süt, yoğurt ve peynir gibi) ve yumurta, balık, deniz yosunu, karides ve diğer deniz ürünleri iyi bir iyot kaynağıdır.

Bununla birlikte, bazı insanların yeterli iyot alma konusunda sorun yaşama olasılığı diğerlerine göre daha yüksektir. İyotlu tuz kullanmayan kişiler, hamile kadınlar, vegan diyeti uygulayan veya çok az süt ürünü, deniz ürünleri ve yumurta yiyen veya bu ürünleri hiç yemeyen kişilerde iyot eksikliği görülebilmektedir.

İyot eksikliğinin tanısı bazı kan ve idrar testleri ile konulabilir. Düşük iyot düzeyleri olan kişilerde, dokunulduğunda ağrılı veya hassas olan şişmiş bir tiroid bezi, özellikle uzanırken nefes almada zorluk, yutkunma güçlüğü, tükenmişlik, üşüme hissi, saç kaybı ve istemsiz kilo alımı gibi semptomlar görülebilir.

Vücudunuzda iyot eksikliği tespit edilmesi veya bazı ciddi sağlık sorunlarının çözümü noktasında iyot takviyesi gerekebilmektedir. Örneğin, İyot takviyesinin tiroid hormon düzeylerini düşürdüğü ve tiroid bezindeki kan akışını azalttığı gösterilmiştir. Tiroid bezini cerrahi müdahaleye hazırlamak ve bazı aşırı aktif tiroid rahatsızlıklarını (hipertiroidizm, tiroid fırtınası) tedavi etmek için anti-tiroid ilaçlarla birlikte iyot kullanılabilmektedir. İyot ilavesi ile tiroid bezinin boyutu küçültülerek, tiroid hormon seviyeleri düzenlenmektedir. İyot, radyoaktif iyot tedavisinden sonra tiroid bezini korumak için de kullanılabilmektedir. Bu gibi durumlarda iyot ilavesi tiroid bezinin radyoaktif iyot’u kullanmasını engelleyerek onu hasardan korur ve tiroid kanseri riskini azaltır.

İyot, genellikle potasyum iyodür veya sodyum iyodür formunda besin takviyelerinde bulunur. Birçok multivitamin/mineral takviyesi iyot içerir. Peki, tespit edilmiş bir iyot eksikliğim yokken, daha ve çok daha iyi olmak için iyot takviyesi alsam zararlı olabilir mi?

Evet, uzun süre iyot almak tiroid bezinizin çalışma şeklini değiştirebilir ve tiroid metabolizmanıza zarar verebilir.

Kısa vadede iyot alımı ile tiroid hormonlarının seviyesi azaltılmış ve salınımı da engellenmiş olmaktadır. Sağlıklı bireylerde, tiroid içindeki düzenleyici bir mekanizma aracılığıyla iyot fazlalığına bir adaptasyon vardır. Bu mekanizma, iyot alımındaki dalgalanmalara karşı bir savunma görevi görür. Tiroid hastalığına yatkın kişilerde vücuttaki bu düzenlenme mekanizması kusurlu veya yok olabilir. Bu nedenle iyot ilavesine bağlı olarak bu kişilerde tiroid hormonlarının azalması ihtimali çok fazladır.

Yine uzun süreli iyot kullanımı, zehirli guatr olmanıza neden olabilir veya önceden var olan zehirli guatrı şiddetlendirebilir. Yüksek iyot alımı aynı zamanda tiroid bezi iltihabına ve tiroid kanserine de neden olabilir. Aşırı dozda iyot alan hastalarda kan asitliğinin artması, böbrek yetmezliği, düşük tansiyon, ateş, karın ağrısı, mide bulantısı, kusma, ishal, zayıf nabız ve ölüm görülebilir.

İyot solüsyonları ile yapılan tedavileri inceleyen çalışmaların çoğu geçmişi taramaya yönelik ve sıklıkla az sayıda katılımcıyla yapılmıştır. İyot solüsyonları ile tedavinin hem kısa hem de uzun süreli kullanımında olumsuz olayların daha iyi kaydedilmesi gerekir. Bu iyot solüsyonlarının üretilmesinden bu yana neredeyse 200 yıl geçmesine rağmen, hala vücudumuzda birçok sistem üzerindeki etkilerini tam olarak anlayamamış olmamız çok etkileyici.

Sonuç olarak, herhangi bir rahatsızlığımız yokken rastgele iyot takviyeleri kullanmayalım. İyot’u doğal kaynaklardan vücudumuza sağlamanın gayretinde olalım.

Günlük iyot ihtiyacının yaklaşık yarısı bir kase yoğurt, yüzde 40’ı bir bardak süt, yüzde 20'si ise bir yumurtadan veya yarım çay kaşığı iyotlu tuzdan alınabiliyor. Özellikle herhangi bir tiroid rahatsızlığımız yoksa mutlaka iyotlu tuz kullanalım. İyotlu tuz alırken ve kullanırken, iyot’un buharlaşıp havaya karışmaması için ısı, ışıktan uzak tutup, ağzı kapalı saklayalım. Yemek pişirirken tuzu başlangıçta değil, yemeğimiz piştikten ve ocaktan indirmeden hemen önce ilave edelim ki iyot’un buharlaşmasını önleyelim.