Konya’nın Roma'dan Neolitik Döneme Uzanan Kayıp Mirası Nerede?
Konya'da Roma'dan Neolitik döneme uzanan tarihi eser kayıpları endişe yaratıyor. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Türkiye genelindeki çalıntı ve kayıp kültür varlıklarını kayıt altında tutuyor. Konya, zengin tarihi ve kültürel mirasıyla öne çıkan bir şehir olmasına rağmen geçmiş yıllarda yaşanan üzücü olaylar bu mirası tehdit ediyor. Farklı ilçelerden ve müzelerden çeşitli dönemlere ait paha biçilmez eserlerin çalınması ve kaybolması tarihi ve kültürel varlıkların korunması konusundaki endişeleri artırıyor.
Konya’nın Çumra ilçesi Sırçalı Höyük'te kaybolan Roma dönemine ait mermer bir sütun kaidesi ve çalınan lahit, Selçuklu ilçesi Sille Mahallesi'ndeki Aya Eleni Kilisesi'nden çalınan Bizans dönemine ait aziz tasvirleri, Emirgazi ilçesi Karaören Köyü'nden kaybolan Luvi hiyeroglif yazılı taşın akıbeti ise belirsizliğini koruyor.
Konya Akşehir Müzesi’nden çalınan bir adet mezar steli ve Akşehir'in Alanyurt Mahallesi'ndeki Hacı İbrahim Veli Türbesi'nden kaybolan mezar taşının sol tarafı hırsızlardan nasibini aldı. Ayrıca türbede bulunan oyma tekniğiyle yapılmış işlemeli sanduka 1905 yılında çalınarak Almanya’ya götürülmüş. Sanduka o dönemden beri Berlin’de Doğu Asya İslam Sanatları Müzesi’nde sergileniyor. Yine Konya’nın Ilgın İlçesi Ulu Mezarlığından çalınan ve Aliyye Hanım’a ait olan barok süslemelerle bezeli mezar taşının akıbeti ise bilinmiyor.
Yaşanan kayıplar sadece ilçelerle sınırlı kalmazken Konya Müze Müdürlüğü'ne bağlı Arkeoloji Müzesi'nden de çeşitli eserlerin kaybolduğu görülüyor. Kazı ve satın alım yoluyla müzeye kazandırılan cam vazo ve kase, Seydişehir Bostandere Köyü'nde bulunan cam şişe, Karaman'da bulunan Roma dönemine ait cam koku kabı ve Çumra Çatalhöyük kazısında bulunan Neolitik döneme ait boncuk taş da kayıp eserler arasında yer alıyor.
Konya Yusuf Ağa Kütüphanesi’nde yapılan sayım sonucunda yerinde olmadığı tespit edilen 103 el yazması ve 7 Arap harfli nadir basma eser ile 62 adet el yazması kitaba ait cilt kapağı çalınmıştı. 17 Haziran 2015 tarihinde "Lubab el İşaret ve’t-Tenbihat" ve "Miftahu'l Ulum" adlı iki el yazması Türkiye'ye iade edilerek Ankara Etnoğrafya Müzesi Müdürlüğü'nde muhafaza altına alındı. 20 Eylül 2017 tarihinde ise Londra’da düzenlenecek olan İslâm Dünyası Sanatları müzayedesinde satış bekleyen "Şerhu’l-Kanun fi’t-Tıb" el yazması eser ülkemize iade edildi. Günümüzde hala nerede olduğu bilinmeyen 107 el yazması eser bulunuyor.
Tarihin değerli eserlerinden bir tanesi de yerinden sökülerek Konya’dan Almanya’ya götürülen 13. yüzyıl Selçuklu devri eserlerinden olan Beyhekim Mescidi’nin mozaik-çini mihrabıdır. Bu muhteşem mihrab şu anda Almanya’nın Berlin şehrindeki Pergamon (Bergama) Müzesi’nde, İslamî Eserler Bölümü’nün Konya Salonu’nda bulunuyor.
Bu üzücü olaylar Konya'nın tarihi ve kültürel mirasının korunması için daha etkin önlemler alınması gerektiğini bir kez daha gözler önüne seriyor. Yetkililerin kayıplarla ilgili başlattığı soruşturmaların titizlikle yürütülmesi ve çalınan eserlerin bulunarak ait oldukları topraklara geri kazandırılması büyük önem taşıyor.
