Konya'nın Dizilere Bile Konu Olan Şivesi! İşte Konyalıca Kelimeler...

Bir ülkede geçerli olan genel bir şive içinde, o ülkenin çeşitli bölge ve kentlerindeki konuşma dilinde görülen söyleyiş farklarına "ağız" denir. Konya'da da film ve dizilere konu olmuş 'Yin Yin Yimedim Din Din Din Dimedim Din' gibi cümleler oldukça meşhurdur. Konya yöremizde de bulunan ve bu bölgeye özgü kelimeleri sizler için haberimizde derledik...

Konya ağzının Türkiye Türkçesi ağızları içinde önemli bir yeri vardır. Eğer benzer ağızlardan bazılarını illerin adlarıyla anmamız gerekirse bu ağıza Konya ağzı, Konyalıca veya halkın söyleyişiyle Gonyalıca adını vermemiz gerekecektir. Konya ağzı, üzerinde en çok çalışma yapılan ağızların başında gelmektedir.

L. Karahan’ın, Konya ağzını da içine alacak şekilde sınıflandırıp örnekleriyle ortaya koyduğu maddelerle ilgili olarak bazı açıklamalar yapmak ve örnekler vermek gerekecektir. Sayıları fazla olmayan örneklerin ele alınması, Konya ağzının az bilinen bazı yönlerini de ortaya koyacaktır. Bazı adlar: Löymen-Numan, İbram-İbrahim, Nöri-Nuri, Alattin-Alâeddin, Üssün-Hüseyin, Ayış-Ayşe, Zübüde-Zübeyde, Hatıç-Hatice.

Hinci, himcik, himci-şimdi, kiyat-kâğıt, dahan-tahin, ıccak-sıcak, eleğimsağma-alaimisema, bökerem-bu kere, bökez-bu kez.

Unutulan kelimelerin sayısı ise gün geçtikçe artmaktadır. Dedelerin/ninelerin bildiği kelimeleri babaanneler/anneanneler, babaların/annelerin bildiği kelimeleri de oğullar/kızlar bilmemektedir.

1918’de yayımlanıp da bugün unutulanlar: Alama-büyük taş, aşma-süt vb. taşımaya mahsus kap, eşme-koyunların dinlenme yeri, önge-okkanın sekizde biri, örüm-koyunların gece yayılması. V. S. Uyar’ın (1998) derlediklerinden seçmeler: abaka-amca, ehniyan-obur, ekdi-alışkan, öğür, tufeyli (Günümüzde her şeyi bildiğini sanan anlamında kullanılmaktadır.), fanfan-hım hım, gıligıli-gelişmemiş, küçük meyve ağacı, geçe-yön, vb.

Türk Dil Kurumunun ikinci derlemesi 1952-1959 yılları arasında gerçekleşmiştir. Bu aşamada Konya’dan Hicri Göncel 9.080 fiş ile Osmaniye’den 9.450 fiş derleyen Osman Nedim Tuna’nın ardından ikinci sırayı almıştır.

Bu derlemelerde elde edilen kelimeler arasında Karaman ile ona bağlı ilçelerden gönderilen, sayıları fazla olmayan kelimeler de yer almaktadır."

İŞTE O KELİMELER!

-Kiyat: Kağıt

-Aba :Abla

-Zağar: Yaramaz

-Hazaar: Heralde

-Battı-Çıktı: Altgeçit

-Zıttına Gitmek: Hoşlanmamak

-Gonşu: Komşu

-Hacemmi: Hacı Amca

-Dinelmek: Ayakta durmak

-Zınılamak: Patlamak-