Afrika Kültür Evi: Bir 'First Lady Diplomasisi' örneği

Tuba Nur Sönmez, Türkiye'nin Afrika politikasını destekleyen, bir “First Lady” diplomasisi girişimi örneği olan Ankara’daki Afrika Evi bağlamında Türkiye-Afrika ilişkilerinin geleceğini AA Analiz için kaleme aldı.

***

Köklü medeniyet mirasımız, devlet geleneğimiz ve kadim değerlerimizin milletimizde tezahürünün en güzel örneği paylaşma kültürümüz ve darda olanın yanında olma alışkanlığımızdır. Türk milleti bilhassa haksızlıkla mücadele ve adaletin tesisi konularında yüzyıllardır duyarlılığı ve cömertliği ile bilinir. Gerek bulunduğumuz coğrafya gerekse içselleştirdiğimiz değerler hasebiyle farklı toplumlarla ilişkilerimiz de bu erdemler üzerine şekillenmektedir.

Küresel bir adalet sorunu

Küreselleşmenin teknolojik gelişmelerle birlikte etkisinin günbegün daha çok hissedildiği, acımasız piyasa şartları ve adaletsiz gelir dağılımının yükünün bazılarının sırtında daha ağır hissedildiği bir uluslararası sistem içindeyiz. Bir tarafta “amaca giden her yol mubahtır” anlayışıyla hareket eden, başka halkların varlıklarını yıllar boyunca sömürmüş, zenginleşirken başkalarını yokluğa mahkum bırakmış bir blok var. Öyle ki beyaz adamın misyonu, kendinden farklı olanı zorla “medenileştirme” adına kıtaları istila etmekten, “öteki”nin varlığını gasbetmekten, halklarını köleleştirmekten imtina etmediği gibi, tarihin utanç vesikaları olan sömürgeci düzenin modern versiyonlarını bugün dahi yaşatma arzusunu post kolonyal ilişkilerinde de sürdürüyor. Üstelik bu misyon yeryüzünü dahi kendini merkeze alarak konumlandıran, medeniyet tarihini Roma ile başlatıp Batı ile mühürleyen, "Ben daha iyisini tescilleyene kadar ideal yönetim benimdir." diyerek “tarihin sonunu” ilan eden bir kibirle yürümekte.

Diğer tarafta ise birlikte büyümeyi ve eşit ilişki modellerini tercih edenler, adalet ve erdem ekseninde politika üretenler, birimiz güvende değilse hiçbirimizin güvende olmadığının idrakinde olup, zamanın ruhunu doğru okuyanlar var. İşte bu ikinci perspektifle dünyayı okuyan bir medeniyetin mensupları olarak Afrika'ya olan muhabbetimiz çok derin bir insani duyarlılık halidir.

Son çeyrek yüzyılda ölçeğini her alanda büyüten, gelişen bir Türkiye ile karşı karşıyayız. Sayın Cumhurbaşkanımızın vizyoner liderliği ile dış politikada yakalanan ivme 2005 yılında adı konan “Afrika Açılımı” ile odağını genişletmiş, milletimiz de sivil toplum kuruluşları ile bu açılımı desteklemiştir. Doğal felaketler, yoksulluk, iç çatışmalar ve terörle mücadele eden Afrika kıtası da sömürgecilik sonrası varoluş mücadelesi verirken, bağımlılıkları kırma yönünde politikalar izlemeye ve bu yönde ilişki modelleri geliştirmeye başlamıştır.

Sayın Cumhurbaşkanı'mız, değerli eşi Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi'nin de eşlik ettiği çok sayıda Afrika ülkesine ziyaretler gerçekleştirmiştir. Bu ziyaretlerde, Afrika ülkelerini yakından tanıma, imkan ve ihtiyaçları yerinde tespit etme, gidilen ülkelerin yöneticileri ve halklarıyla samimi bir bağ kurma fırsatı bulunmuştur. Kalkınma Ajansımız, insani yardım kuruluşlarımız, vakıf ve derneklerimiz, milletimizin gönül zenginliğiyle birleşince, nerede bir mazlum görse göz yaşını silme ve acılarına ortak olmada yarışır hale gelmiştir.

Elbette kurulan bu köprüler sayesinde dostluklar güçlenmiş, güven inşa edilmiş, her sektörden anlaşmalar imzalanmış, ticaretimiz artmış, eğitim programları geliştirilmiş, misyon ve temsilciliklerimiz tüm kıtaya yayılmıştır. Yürütülen akılcı siyaset ve açılan iş birliği kanalları kalıcı, sürdürülebilir ve sadra şifa projelerle güçlendirilmiştir.

Afrika Evi

Bu projelerden hiç kuskusuz en nevi şahsına münhasırı olan “Afrika El Sanatları Pazarı ve Kültür Evi”nin temelleri Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi'nin fikir öncülüğünde atılmıştır ve kendisinin himayelerinde çalışmalarına Ankara’da devam etmektedir. Buradaki amaç, hastalık, açlık, yoksulluk, eğitimsizlik, çatışma gibi Afrika’daki zor yaşam koşullarından en çok etkilenen sosyal grup olan kadın ve çocukların yeniden kendi ayakları üzerlerinde durmalarına destek olmaktır.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan, 23 Mayıs 2017 tarihinde Gine Cumhurbaşkanı Alpha Conde'nin eşi Hadja Djene Kaba Conde ve Afrikalı Sefireler ile Afrika El Sanatları ve Kültür Evi'ni ziyaret etmişti. Fotoğraf: Murat Çetinmühürdar - TCCB

“Afrika El Sanatları Pazarı ve Kültür Evi”nde çeşitli Afrika ülkelerindeki kadın üreticilerden el emeği ürünler satın alınıp, hak ettikleri değerde, adil bir pazarda alıcıyla buluşturuluyor. Elde edilen gelir yine Afrikalı kadınların kapasite geliştirme projeleri için değerlendiriliyor. Afrika Evi'nde ayrıca sosyal ve kültürel faaliyetler düzenleniyor, Türkiye-Afrika ilişkilerine katkıda bulunan programlar yürütülüyor. Sayıları son yıllarda oldukça artan Afrikalı öğrenciler, Afrika ülkelerinden büyükelçiler ve sefireler, Afrika kıtasını çalışan akademisyenler, iş insanları ve sivil toplum kuruluşları da Afrika Evi'nin birer parçası.

Dışişleri Bakanlığı, MÜSİAD, TİKA, YTB, THY gibi kurumsal katkılar ve akademi, STK'lar, büyükelçilikler ve saha uzmanlarının destekleriyle Afrika Evi'nin faaliyetleri şekilleniyor. Her yıl 25 Mayıs Dünya Afrika Günü programında bir araya geliniyor. Afrika Zirveleri, ticaret forumları ve Expolarda yer alınıyor. Afrika sanatının icra edildiği çalışmalar düzenleniyor. “Talk Africa” adı altında belirli periyodlarla uzmanlarla Afrika konuşuluyor. Yayın faaliyetleri de devam ediyor. Afrika Yemek Kültürü ve Afrika Atasözleri Antolojisi kitapları yayınlanıyor. New York Türk Evi açılışında, Sayın Hanımefendinin Afrika Seyahatlerim kitabının lansman programı da yer aldı. Afrika müzik ve gösteri sanatları topluluğu oluşturuluyor şimdilerde. Kısacası Türkiye ve Afrika medeniyetlerinin buluşma noktası olmaya namzet, kadın eliyle büyüyen bir kültürel diplomasi örneği sergileniyor.

First Lady diplomasisi örneği

Ülkemizin Afrika politikasını destekleyen, bir “First Lady diplomasisi” girişimi örneği olan Afrika Evi kıta ile ilişkilerimize büyük katkılar sunuyor, gönül köprüsü ve dostluk nişanesi olarak kalplere dokunmaya devam ediyor. Kıtaya en çok ziyaret gerçekleştiren dünya lideri konumundaki Sayın Cumhurbaşkanı'mıza bu ziyaretlerin çoğunda refakat eden ve bu tecrübelerini, tespitlerini ve hissiyatını Afrika Seyahatlerim kitabında paylaşanSayın Emine Erdoğan Hanımefendi'nin ifadesi ile “Afrika’yla olan kadim dostluğumuz, karşılıklı çabamız sayesinde, tarih sayfalarında bir bahis olarak kalmadı. Tarihe kök salmış dostluğumuzu engin bir vefa denizine çevirdik.”

***

[Tuba Nur Sönmez T.C. Cumhurbaşkanlığı Danışmanıdır.]

*Makalelerdeki fikirler, yazarına aittir ve Anadolu Ajansı'nın editöryal politikasını yansıtmayabilir.