Elektronik ticarete yönelik düzenlemeler içeren kanun teklifi TBMM'de (2)

TBMM (AA) - Elektronik ticaret hizmet sağlayıcıya yapılması gereken ödemenin, en geç satış bedelinin elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının tasarrufuna girdiği ve siparişin alıcıya ulaştığı tarihten itibaren 5 iş günü içinde eksiksiz yapılmaması halinde haksız ticari uygulama sayılacak.

AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi ile elektronik ticarette haksız ticari uygulamaların belirlenmesi ve bunların önlenmesi amaçlanıyor.

Buna göre elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının, aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret hizmet sağlayıcının ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya belirli bir kararı almaya zorlayarak normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan uygulamalarının haksız olduğu kabul edilecek. Elektronik ticarette haksız ticari uygulamada bulunulamayacak.

Düzenlemede, her durumda haksız ticari uygulama sayılacak uygulamalar şöyle sıralanıyor:

- Mal veya hizmet satışı karşılığında elektronik ticaret hizmet sağlayıcıya yapılması gereken ödemenin, en geç satış bedelinin elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının tasarrufuna girdiği ve siparişin alıcıya ulaştığı tarihten itibaren 5 iş günü içinde eksiksiz yapılmaması,

- Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı tarafından satış fiyatında tek taraflı değişiklik yapılması dahil olmak üzere, elektronik ticaret hizmet sağlayıcının kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlanması,

- Elektronik ticaret hizmet sağlayıcıyla olan ticari ilişkinin koşullarının, yazılı şekilde veya elektronik ortamda yapılan aracılık sözleşmesiyle belirlenmemesi ya da bu sözleşmenin açık, anlaşılır ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcı tarafından kolay erişilebilir olmasının sağlanmaması,

- Elektronik ticaret hizmet sağlayıcının aleyhine olacak şekilde aracılık sözleşmesi hükümlerinde geçmişe yönelik veya tek taraflı değişiklik yapılması ya da buna imkan sağlayan herhangi bir hükme aracılık sözleşmesinde yer verilmesi,

- Herhangi bir hizmet verilmediği veya verilen hizmetin türü ve hizmet bedelinin tutar ya da oranı aracılık sözleşmesinde belirtilmediği halde elektronik ticaret hizmet sağlayıcıdan bedel alınması,

- Aracılık sözleşmesinde herhangi bir nesnel ölçüte yer verilmediği halde ya da kamu kumrularına veya adli mercilere başvuruda bulunulduğu gerekçesiyle elektronik ticaret hizmet sağlayıcının sıralama ya da tavsiye sisteminde geriye düşürülmesi, elektronik ticaret hizmet sağlayıcıya sunulan hizmetin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması.

Teklife göre, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının ekonomik bütünlük içinde bulunduğu ödeme hizmeti sağlayıcısına yapılan ödemeler, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıya yapılmış kabul edilecek.

- Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların yükümlülükleri

Düzenlemeyle, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılara bazı yükümlülükler getiriliyor.

Buna göre, aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markasını taşıyan ya da marka kullanım hakkını haiz olduğu malları satışa sunamayacak veya bu malların satışına aracılık edemeyecek. Bu malların, farklı elektronik ticaret ortamında satışa sunulması halinde bu ortamlar arasında erişim imkanı sunamayacak ve birbirinin tanıtımını yapamayacak. Bu hüküm, toplam satış hasılatının yarısından fazlasını elektronik ticaret dışındaki satışlardan elde eden kişilerin markasını taşıyan veya marka kullanım hakkını haiz olduğu mallar hakkında uygulanmayacak.

Elektronik ticaret hizmet sağlayıcının Vergi Usul Kanunu kapsamında düzenlemesi gereken belgelerdeki bilgilere, satışın yapıldığı elektronik ticaret pazar yerinde yer verebilmesine imkan sağlayacak. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı veya elektronik ticaret hizmet sağlayıcının yazılı şekilde ya da elektronik ortamda önceden olumlu irade beyanını almadan bunların Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi'ne (ETBİS) kayıtlı alan adlarının ana unsurunu oluşturan tescilli markalarını kullanarak çevrim içi arama motorlarında pazarlama ve tanıtım faaliyetinde bulunamayacak.

Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, elektronik ticaret hizmet sağlayıcının tanıtıcı bilgilerini, kendisinden temin ettiği belgeler üzerinden veya ilgili kurumların erişime açık elektronik sistemlerinden doğrulayacak.

- Bir takvim yılındaki net işlem hacmi 10 milyar Türk lirasının üzerinde olanlara ilave yükümlülükler

Teklifle, bir takvim yılındaki net işlem hacmi 10 milyar Türk lirasının üzerinde olan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılara ilave yükümlülükler de getiriliyor.

Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, elektronik ticaret hizmet sağlayıcı ve alıcıdan elde ettiği verileri, yalnızca aracılık hizmetlerinin sunulması amacıyla kullanacak ve aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerleri veya diğer elektronik ticaret ortamlarında elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarla rekabet ederken kullanamayacak.

Elektronik ticaret hizmet sağlayıcının satışları dolayısıyla elde ettiği verileri bedelsiz taşımasına ve bu veriler ile bunlardan elde ettiği işlenmiş verilere bedelsiz ve etkin şekilde erişim sağlamasına teknik imkan sunacak.

Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, net işlem hacmine dahil edilen elektronik ticaret ortamları hariç olmak üzere, kendine ait elektronik ticaret ortamları arasında erişim imkanı sunamayacak ve bu ortamlarda birbirinin tanıtımını yapamayacak.

Söz konusu hizmet sağlayıcı, borsada kayden izlenen paylar hariç olmak üzere, şirket ortaklarının yüzde 5 ve katlarına ulaşan pay devir veya edinimlerini, bu oranlara ulaşılmasını sağlayan devrin veya edinimin pay defterine işlendiği tarihten itibaren 1 ay içinde Bakanlığa bildirecek.

Şirket kurması, kurulmuş şirketin paylarını devralması veya bu payları devretmesi halinde; kuruluşta kuruluşun ticaret siciline tescilinden, devirde ise devrin pay defterine işlendiği tarihten itibaren 1 ay içinde bu işlemleri Bakanlığa bildirecek.

Sermaye Piyasası Kurulunca yetkilendirilen bağımsız denetim kuruluşunca hazırlanan ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının faaliyetlerini, yönetim ve organizasyon yapısını, mevcut pay sahipleri ve bunların pay oranları ile iştirakleri ve iştirakleri nezdindeki pay oranlarını, ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişi bilgilerini, finansal tablolarını içerecek şekilde finansal durumunu, denetim raporunu Bakanlığa gönderecek.

Hizmet sağlayıcı, elektronik ticaret hizmet sağlayıcı tarafından sağlanan içerikle ilgili mevzuata aykırı hususların tespitine yönelik işlemleri ve bunun neticesinde tespit edilen aykırılıkları içeren raporu Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre Bakanlığa gönderecek.

- Net işlem hacmi 30 milyar Türk lirasının üzerinde olanlara ilave yükümlülükler

Düzenlemeyle, bir takvim yılındaki net işlem hacmi 30 milyar Türk lirasının, iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılara ilave yükümlülükler geliyor.

Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, net işlem hacminin aynı takvim yılına ilişkin 12 aylık ortalama Tüketici Fiyat Endeksi değişim oranı uygulanmış tutarının 30 milyar Türk liralık kısmı için bu tutarın yüzde ikisine, 30 milyar Türk lirasının üzerindeki kısmı için ise bu tutarın binde üçüne kadar reklam harcamasını izleyen takvim yılında yapabilecek.

Buna göre hesaplanan tutar, net işlem hacmine dahil edilen elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar ile bunların ekonomik bütünlüğü içinde bulunup elektronik ticaret pazar yerinde faaliyet gösteren elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların toplam reklam bütçesini oluşturacak. Bu bütçe, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılar arasında net işlem hacmine katkıları oranında paylaştırılacak ve bir takvim yılının üçer aylık dönemlerinde en fazla dörtte biri oranında kullanılabilecek.

Net işlem hacminin aynı takvim yılına ilişkin 12 aylık ortalama Tüketici Fiyat Endeksi değişim oranı uygulanmış tutarının 30 milyar Türk liralık kısmı için bu tutarın yüzde ikisine, 30 milyar Türk lirasının üzerindeki kısmı için ise bu tutarın binde üçüne kadar promosyon, ödül, puan, kupon, hediye çeki ve benzeri imkanları izleyen takvim yılında sunabilecek.

Buna göre hesaplanan tutar, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişiler tarafından elektronik ticaret pazar yerindeki alıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılara yapılabilecek toplam indirim bütçesini oluşturacak ve bir takvim yılının üçer aylık dönemlerinde en fazla dörtte biri oranında kullanılabilecek.

Alıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcı adına katlanılan maliyetler ile bunlara sağlanan ekonomik menfaatler de bu kapsamda değerlendirilecek.

Bakanlık, buna göre hesaplanan tutarın mal ve hizmet sektör ve kategorileri itibarıyla kullanım üst sınırını belirlemeye yetkili olacak.

Elektronik ticaret hizmet sağlayıcının ticari ilişkilerini, alternatif kanallardan aynı ya da farklı fiyattan mal veya hizmet sunmasını ya da reklam yapmasını kısıtlayamayacak, herhangi bir kişiden mal veya hizmet teminine zorlayamayacak. Buna imkan sağlayan herhangi bir hükme aracılık sözleşmesinde yer veremeyecek.

- Net işlem hacmi 60 milyar Türk lirasının üzerinde olanlara ilave yükümlülükler

Teklifle, bir takvim yılındaki net işlem hacmi 60 milyar Türk lirasının, iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılara ilave yükümlülükler getiriliyor.

Buna göre, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde, kredi kartıyla yapılan kredili ödeme işlemleri ile diğer ödeme işlemleri hariç olmak üzere, ekonomik bütünlük içinde bulunduğu bankaların ya da Kanun kapsamındaki şirketlerin, kredi verme işlemleri dahil sundukları her türlü hizmetin gerçekleştirilmesine ilişkin faaliyette bulunmasına imkan sağlayamayacak.

Aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde, ekonomik bütünlük içinde bulunduğu elektronik para kuruluşlarınca ihraç edilen elektronik paraların kabulüne ilişkin faaliyette bulunulmasına imkan sağlayamayacak.

Teklifte, kargo ve lojistik hizmetlerinde söz sahibi olmasının diğer işletmelerin rekabet edebilirliğini sekteye uğratması nedeniyle, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların, aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerindeki satışlar, kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin elektronik ticaret hizmet sağlayıcı olarak yaptığı satışları ve elektronik ticaret dışındaki satışları hariç olmak üzere eşya taşımacılığı, taşıma işleri organizatörlüğü ve posta hizmet sağlayıcılığı faaliyetlerinde bulunamayacağına ilişkin düzenleme yapılıyor.

Mal veya hizmet ilanlarının yayımlanmasına elektronik ortam sağlaması halinde, aynı ortamda mal veya hizmet teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkan sağlayamayacak. Bu hizmetlerin kendisi veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişiler tarafından farklı elektronik ortamlarda verilmesi halinde bu ortamlar arasında erişim imkanı sunamayacak ve birbirinin tanıtımını yapamayacak.

Dergi ve gazete gibi süreli yayınlar ile kitap ve elektronik kitap okuyucularının, kısıtlamaya tabi olmadan elektronik ticaret pazar yerlerinde satışa sunulmasına imkan sağlanıyor.

Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar ile bunlara ait elektronik ticaret pazar yerlerinde faaliyet gösteren elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların ihracata yönelmesinin teşvik edilmesi amacıyla, net işlem hacmi, işlem sayısı ve toplam satış hasılatının hesaplanması ile belirlenen tutarların kullanılmasında yurt dışına yönelik işlemler dikkate alınmayacak.

Haddi aşan işletmelere yükümlülüklere uyması için uyum süreci öngörülüyor. Ayrıca, haddin aşılıp aşılmadığının tespitinde yüzde beşin altındaki had aşımları dikkate alınmayacak.

Elektronik ticaret hizmet sağlayıcı, olumlu irade beyanını yazılı şekilde ya da elektronik ortamda almadığı sürece, ekonomik bütünlük içinde bulunmadığı kişilerin ETBİS'e kayıtlı alan adının ana unsurunu oluşturan tescilli markasını kullanarak çevrim içi arama motorlarında pazarlama ve tanıtım faaliyetinde bulunamayacak.

- Elektronik ticaret lisansı

Bir takvim yılındaki net işlem hacmi 10 milyar Türk lirasının, iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, faaliyetine devam edebilmek için Bakanlıktan lisans almak ve lisansını yenilemek zorunda olacak. Lisans alma başvurusu, hadlerin aşıldığı tarihi izleyen takvim yılının; lisans yenileme başvurusu ise eşikler aşıldığı sürece her takvim yılının mart ayı içinde yapılacak.

Lisans ücretinin ödendiğine dair belgenin lisans alma veya yenileme başvurusu sırasında ibraz edilmesi halinde başka bir şart aranmaksızın lisans verilecek veya yenilenecek.

Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının bir takvim yılında gerçekleşen net işlem hacminin; 10 milyar Türk lirası ile 20 milyar Türk lirası arasında olması halinde 10 milyar Türk lirasını aşan kısmının 10 binde üçü, 20 milyar Türk lirası ile 30 milyar Türk lirası arasında olması halinde hesaplanan tutara ilave olarak, 20 milyar Türk lirasını aşan kısmının binde beşi, 30 milyar Türk lirası ile 40 milyar Türk lirası arasında olması halinde hesaplanan tutarlara ilave olarak, 30 milyar Türk lirasını aşan kısmının yüzde biri, 40 milyar Türk lirası ile 50 milyar Türk lirası arasında olması halinde hesaplanan tutarlara ilave olarak, 40 milyar Türk lirasını aşan kısmının yüzde beşi, 50 milyar Türk lirası ile 55 milyar Türk lirası arasında olması halinde hesaplanan tutarlara ilave olarak, 50 milyar Türk lirasını aşan kısmının yüzde onu, 55 milyar Türk lirası ile 60 milyar Türk lirası arasında olması halinde hesaplanan tutarlara ilave olarak, 55 milyar Türk lirasını aşan kısmının yüzde on beşi, 60 milyar Türk lirası ile 65 milyar Türk lirası arasında olması halinde hesaplanan tutarlara ilave olarak, 60 milyar Türk lirasını aşan kısmının yüzde yirmisi,
65 milyar Türk lirasının üzerinde olması halinde hesaplanan tutarlara ilave olarak, 65 milyar Türk lirasını aşan kısmının yüzde yirmi beşi oranında lisans ücreti ödenecek.

Düzenlemedeki eşiklerin aşılıp aşılmadığının tespitinde, ekonomik bütünlük içinde bulunan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların net işlem hacimleri ve işlem sayıları dikkate alınacak. Net işlem hacimleri ve işlem sayıları toplamının düzenlemede belirtilen eşikleri aşması halinde, bu elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların her biri lisans alma ve yenileme başvurusunda bulunacak.

Lisans ücreti, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılardan, bunların elektronik ticaret pazar yerlerinde bir önceki takvim yılında gerçekleşen net işlem hacimleri oranında tahsil edilecek.

Lisans ücreti Bakanlıkça peşin olarak tahsil edilecek. Tahsil edilen tutarlar genel bütçeye gelir kaydedilecek. Bu parasal eşikler her yıl ETBİS verileri kullanılarak hesaplanan elektronik ticaret hacminin yıllık değişim oranına göre artırılacak. Artırımın yapıldığı tarihten önceki takvim yılına ilişkin net işlem hacmine uygulanacak bu eşikler ile elektronik ticaret hacminin yıllık değişim oranı en geç şubat ayı içinde Bakanlığın internet sitesinde ilan edilecek.

Lisans ücretinin hesaplanmasında, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve ekonomik bütünlük içinde bulunduğu elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların elektronik ticaret pazar yerleri üzerinden yurt dışına yapılan satışlar hesaba dahil edilmeyecek.

- İntibak süreci

Aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markasını taşıyan veya kullanım hakkını haiz olduğu malları satışa sunan veya satışına aracılık eden elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, elektronik para kuruluşu olarak yetkilendirilen işletmelerin ekonomik bütünlük içinde bulunduğu elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, eşya taşımacılığı faaliyetinde bulunan işletmeler, taşıma işleri organizatörü veya posta hizmet sağlayıcı olarak yetkilendirilen işletmelerin ekonomik bütünlük içinde bulunduğu elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, yükümlülüklere 1 Ocak 2024 tarihine kadar uyum sağlayacak.

Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılan ve aynı tarihten itibaren 6 ay içinde bu düzenlemeye uygun hale getirilmeyen aracılık sözleşmelerinin ilgili hükümleri geçersiz sayılacak.

Lisans alma yükümlülüğü 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren yerine getirilecek.

Düzenlemede belirtilen eşikler, 2023 yılının Şubat ayı içinde Cumhurbaşkanı tarafından yarısına kadar artırılabilecek.

Düzenlemedeki, parasal eşiklerin her yıl ETBİS verileri kullanılarak hesaplanan elektronik ticaret hacminin yıllık değişim oranına göre artırılmasına ilişkin hüküm ile elektronik ticaret hizmet sağlayıcının satışları dolayısıyla elde ettiği verileri bedelsiz taşımasına ve bu veriler ile bunlardan elde ettiği işlenmiş verilere bedelsiz ve etkin şekilde erişim sağlamasına teknik imkan sunan hüküm, 1 Ocak 2024'te, diğer hükümler, 1 Ocak 2023'te yürürlüğe girecek.

(Bitti)